5 tot 8 procent van de Belgische aardappelen blijft in de grond zitten

Bij de zuiderburen werden in 2023 enkele weerrecords verbroken, blijkt uit gegevens van weerstation Ukkel van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI). Het was voor België niet alleen het derde warmste jaar sinds 1833, maar ook het vierde natste jaar ooit. De gemiddelde jaarlijkse neerslagsom beslaat 837 millimeter, maar in 2023 kwam er maar liefst 1.011 millimeter water uit de lucht.

PCA-onderzoekscoördinator Ilse Eeckhout spreekt in een terugblik op het groeiseizoen van een memorabel jaar met een historisch laat pootseizoen en een uitzonderlijk nat oogstseizoen. In 2023 werd in België op 96.000 hectare aardappelen geteeld, ruim 4.000 hectare meer dan in 2022.

Opbrengst 22 procent hoger

De totale opbrengst van de aardappeloogst van 2023 komt uit op 4,85 miljoen ton, blijkt uit de PCA-cijfers. Dat is 22 procent meer dan het jaar ervoor. Deels is dat te verklaren door de areaaluitbreiding. Van de grote fritesrassen komt de gemiddelde opbrengst van Challenger uit op 55 ton per hectare, gevolgd door Fontane (49 ton) en Bintje (43 ton).

Volgens Eeckhout blijft 5 tot 8 procent van de aardappelen in België in de grond zitten. 'Telers hebben meerdere keren geprobeerd te rooien, maar dat was tevergeefs. Na de vorst een paar weken geleden is het nu met de meeste knollen wel klaar. Van belang is om opslag in het voorjaar te voorkomen. Zorg daarom dat aardappelen die blijven zitten nu goed weg kunnen rotten.'

Het groeiseizoen van 2023 begon laat bij de zuiderburen. Rond 15 mei zat nog maar de helft van de aardappelen in de grond. 'Veel aardappelen zijn door de natte maanden maart en april pas vanaf half mei gepoot. Zeker late fritesrassen als Fontane, Challenger en Markies begonnen daardoor met een flinke achterstand aan het groeiseizoen', legt de PCA-onderzoekscoördinator uit.

Vanwege de late seizoensstart bleef het pootgoed te lang bij telers op het erf staan. 'Poters begonnen al te kiemen en soms zelfs te rotten', weet Eeckhout. 'De opkomst was daardoor matig.' Soms was ook sprake van poters die intact zijn, maar niet willen kiemen. PCA veronderstelt dat het pootgoed dan fysiologisch al is verouderd en daardoor minder kiemlustig is.

Na de opkomstperiode volgde een droge periode vanaf juni tot de derde week van juli. Daarom hebben sommige aardappeltelers beregend. Vroege rassen gaven slechts 15 tot 25 ton per hectare opbrengst en op sommige Bintje-percelen ontstond doorwas.

Phytophthora

Door het natte voorjaar waren er, net als in Nederland, ook in België problemen met phytophthora. 'Vanaf april was er wekelijks kans op infectie', stelt Eeckhout. 'Op 9 mei kregen we al de eerste meldingen van phytophthora in de vroege rassen. Gelukkig werd het daarna in juni droog, waardoor het even rustig bleef met de uitbreiding van de schimmelziekte.'

Toen het weer begon te regenen vanaf half juli, nam de phytophthoradruk vanaf eind juli sterk toe. 'De schimmel wordt steeds agressiever en we moeten uitkijken dat er niet telkens resistenties worden doorbroken', waarschuwt Eeckhout. Volgens haar is het van belang afvalhopen goed te verwijderen, zodat er komend groeiseizoen minder phytophthorahaarden kunnen ontstaan.

Vocht afvoeren

Door het late en natte seizoen moest op 20 oktober nog 20 tot 25 procent van de aardappelen worden gerooid. Half november was dat 11 procent. En nu staat dus nog 5 tot 8 procent op het land. De gerooide aardappelen kwamen vaak nat binnen, weet Eeckhout. 'Natte knollen inschuren is een groot risico. Blijf daarom goed stoken en ventileren om het vocht af te voeren, ondanks dat dit veel kilo's kost.'

Wat betreft kieming in de bewaring verwacht de PCA-onderzoekscoördinator dit jaar minder problemen. 'Door de matige groeiomstandigheden hadden de aardappelen minder last van stress. Daardoor heeft de MH-bespuiting goed gewerkt. De knollen in de bewaring lijken tot nu toe rustig, maar blijf de cellen goed controleren.'