Jaarrondteelt aubergines komt dichterbij

De vijfde proef loopt van half oktober 2023 tot mei 2024. Er wordt voortgeborduurd op resultaten uit de voorgaande vier meetmomenten. De eerste daarvan vond plaats in 2017, onder SON-t-belichting. 'Die eerste proef werd opgetuigd, omdat vanuit de handel veel vraag was naar een jaarrondproductie van Nederlandse aubergines', vertelt Stijn Jochems. Hij is een van de onderzoekers bij Delphy Improvement Centre in het Zuid-Hollandse Bleiswijk.

De wens om ook in de winter aubergines te telen in de Nederlandse kas is nog steeds aanwezig, stelt Jochems. 'Nu worden aubergines in de winter uit Zuid-Europa en Noord-Afrika gehaald. Maar die gebieden kampen sterk met klimaatverandering. De retail lijdt daaronder, omdat er geen garanties zijn op opbrengst of kwaliteit. Dit terwijl daar wel een sterke behoefte aan is.'

De eerste proeven verliepen moeizaam. In de eerste drie jaar werden geen resultaten geboekt. 'De fotosynthese-efficiëntie liep onder belichting sterk terug door beschadiging van het fotosysteem', legt Jochems uit. 'Die schade werd veroorzaakt door meerdere factoren, zoals belichtingsduur, het spectrum en de lichtintensiteit. Ook zijn bepaalde rassen gevoeliger dan andere.'

Afgelopen jaar was er meer succes. 'Na het derde jaar hebben we met Plant Lighting gezocht naar een goede lichtstrategie. Dit resulteerde in een bijna jaarronde teelt: van half oktober 2022 tot eind september 2023. De planten bleven ook voor het eerst vitaal.'

Lage winterproductie

Wel viel de winterproductie tegen. In prognoses werd gerekend met 1,2 kilo per vierkante meter. Uiteindelijk werd slechts 0,9 kilo behaald. 'Dit is beter dan in de voorgaande drie jaar, maar nog altijd te weinig om een rendabele teelt te realiseren', zegt Jochems. Verwacht wordt dat de lage productie komt door de hoge vegetatieve groei van de planten. 'Grote bladeren, een lange uitgroeiduur en een te diepe bloeihoogte wijzen daarop.'

Een gangbare oplossing is om meer energie te gebruiken en hogere temperaturen aan te houden. 'Maar dat willen we, ook met het oog op de energietransitie, liever niet', geeft Jochems toe. 'Daarom zijn we gaan kijken naar andere factoren.'

Uit de proef blijkt dat op het moment dat de zijscheuten werden aangehouden en de plantbelasting dus verhoogd werd, een generatievere plant ontstond. 'Er gingen meer assimilaten naar de vruchten toe.'

Deze uitkomst wordt in de recent gestarte proef verder uitgewerkt. 'Nu willen we zijscheuten al zo vroeg mogelijk aanhouden. Dit onder hetzelfde spectrum en dezelfde lichtstrategie als vorig jaar, maar met een verhoging van de lichtintensiteit van 200 naar 250-260 micromol', vertelt Jochems. Omdat het een nieuw experiment is, worden twee strategieën gehanteerd: een deel van de planten behoudt alle zijscheuten, een ander deel wordt om en om gedund.

Het uiteindelijke doel is om zoveel mogelijk aubergines per kuub energie te oogsten. Er wordt in de nieuwe proef rekening gehouden met een winteropbrengst van 1,4 kilo. 'Dat is ambitieus', geeft Jochems eerlijk toe. 'Dit is alleen haalbaar als er geen fotosyntheseschade plaatsvindt en de planten goed in balans blijven.'

Een van de bedrijven die nauw betrokken is bij de proeven van Delphy Improvement Centre is Greenbrothers in het Brabantse Zevenbergen. Broers Frank en Ben Groenewegen telen al bijna dertig jaar aubergines. Dat doen ze op 16 hectare. Zij hebben goede ervaringen met de teelt.

Nederlandse kas beter

'We zien dat de aubergine in de Nederlandse kas beter presteert dan in Zuid-Europese buitenteelten. We hebben wel minder zonlicht, maar kunnen in onze hightech kassen temperatuur, vocht en CO2 beter op elkaar afstemmen om tot een optimaal groeiklimaat te komen', zegt Frank Groenewegen.

Toch geldt ook voor Greenbrothers dat nog niet jaarrond geteeld kan worden. 'Om de teelt rendabel te houden, hebben we in de winterperiode een opbrengst van 1,4 kilo nodig. Zoals Jochems ook al aangaf, is dat nog niet haalbaar.' Andere uitdaging is volgens Groenewegen dat de markt nog volatiel is. 'Het is een niche. Een overschot werkt direct door in de prijzen.'

Ondanks deze uitdagingen denken de broers er niet over om over te stappen op een andere teelt. 'We zien nog veel potentie. Er is steeds meer vraag naar gezonde, duurzame producten. Zo ook naar de aubergine. Daarnaast is deze groente een uitstekende vleesvervanger. Daarom verwachten wij dat de consumptie richting de toekomst alleen maar verder toeneemt.'

Jochems is blij dat telers enthousiast blijven over de teelt. 'Als onderzoekers kunnen we veel met prognoses, teeltplanningen en theorieën, maar telers hebben de praktische kennis. Die kennis is ook hard nodig om de proef uiteindelijk tot een succes te maken.'

De lopende onderzoeken worden uitgevoerd met financiering van Kas als Energiebron, het innovatieprogramma van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Glastuinbouw Nederland, betrokken telers en toeleveranciers.