Krimpend FrieslandCampina moet balanceren tussen merken en markten

Achtergrond Melkvee Jacomien Voorhorst 02 dec 2023 om 09:05uur

Royal FrieslandCampina maakt volgende week bekend hoe het jaarlijks 400 miljoen tot 500 miljoen gaat bezuinigen. Maar naast reorganisatie met het concern ook op zoek naar de juiste balans tussen merken en markten.

Krimpend+FrieslandCampina+moet+balanceren+tussen+merken+en+markten

Het zuivelbedrijf kondigt op 12 december aan hoe de eerder aangekondigde reorganisatie eruit ziet. Jaarlijks wil het concern zeker 400 miljoen tot 500 miljoen euro bezuinigen. De eerste besparingen moeten vanaf 2024 worden behaald. Het doel is de winstgevendheid te verbeteren en te zorgen voor een betere melkprijs voor de leden.

De winstgevendheid staat al enige tijd onder druk. FrieslandCampina zag de nettowinst in de eerste helft van dit jaar met ruim 94 procent dalen tot 8 miljoen euro. De nettowinstmarge bleef steken op 0,11 procent.

De winstmarge werd vooral gedrukt omdat de melkprijs die FrieslandCampina betaalde aan de melkveehouders hoger was dan de sterk gedaalde marktprijzen voor basiszuivelproducten, vooral die van kaas en boter. Ook de kosten stegen, onder meer van energie en lonen. Bovendien daalde de verkoop aan consumenten door de hardnekkige inflatie.

Het wordt meer een waardespel dan een volumespel

Richard Schepers, zuivelanalist Rabobank

Te hoge kosten

Het zijn ontwikkelingen die niet alleen gelden voor FrieslandCampina, maar ook voor andere Europese zuivelondernemingen. Bij specifiek speelt, is dat de kosten van FrieslandCampina te hoog zijn in relatie tot de concurrentie. De gehele onderneming moet volgens eigen zeggen de kosten verlagen, waarbij het zwaartepunt op de ondersteunende functies ligt. De besparingen zullen leiden tot herstructurering en banenverlies.

Reorganisatie alleen is niet voldoende om concurrerend te blijven. Het bedrijf moet ook op zoek naar de juiste balans tussen markten en merken. 'Milieuregelgeving en impact daarvan op de melkplas zijn de komende jaren de grootste uitdaging. Dit geldt niet alleen voor FrieslandCampina, maar voor alle Europese zuivelcoöperaties', zegt zuivelanalist Mathieu Geuskens van A-Insights.

De zuivelconsumptie groeit niet in Europa, maar blijft relatief stabiel. © Twan Wiermans

'Er is in de jaren na de afschaffing van melkquota flink geïnvesteerd in het productienetwerk, waardoor er bij een teruglopende melkplas nu overcapaciteit is die veel geld kost. Bovendien groeit de zuivelconsumptie in Europa niet, maar blijft deze relatief stabiel. Daarbovenop komt dat de zelfvoorzienendheid van belangrijke exportmarkten, zoals Azië, groeit.'

Geuskens voegt er aan toe dat FrieslandCampina beschikt over een sterk geconsolideerd productienetwerk in het dichtbevolkte Nederland. Daardoor kan de coöperatie buitenproportioneel hard geraakt worden door de implementatie van de Europese stikstofwetgeving in Nederland.

Het aandeel van bulkproducten bij FrieslandCampina is ook vrij groot, waar andere zuivelorganisaties sterke merken lijken te hebben, geeft Geuskens aan. 'Kansen voor FrieslandCampina zitten in de groei buiten Europa en verdere uitbouw van het Specialized Nutrition segment, waar onder meer babyvoeding onder valt.'

Toegevoegde waarde

'In zijn algemeenheid kun je zeggen dat zuivelbedrijven op twee manieren opereren' zegt zuivelanalist Richard Schepers van Rabobank. 'Ze focussen op toegevoegde waarde en opzetten dan wel uitbreiden naar markten waar consumptie nog wel groeit of waar de druk op de melkplas minder is.'

Voorbeelden van de uitbreiding van het productienetwerk buiten de Europese thuismarkt zijn volgens Schepers onder meer te vinden in delen van Afrika en Azië. Daar groeit de bevolking nog of is sprake van een groeiende middenklasse, die meer aan zuivel uit kan en wil geven.

Uitbreiding van het productienetwerk buiten de Europese thuismarkt zijn volgens zuivelanalist Richard Schepers van Rabobank onder meer te vinden in delen van Afrika en Azië. Daar groeit de bevolking nog of is er sprake van een groeiende middenklasse, die meer aan zuivel uit kan en wil geven. © Twan Wiermans

Aan de andere kant ziet Schepers ook dat bepaalde zuivelbedrijven of zuivelhandelaren voor de 'sourcing' van zuivelproducten hun positie proberen te versterken in regio's waar de druk op de melkplas kleiner is. 'Denk hierbij aan bepaalde landen in Oost-Europa, Zuid-Amerika of de VS.'

Volgens de analist zien zuivelverwerkers in vooral Noordwest-Europa de druk op de melkvolumes toenemen en de kosten oplopen, ook voor hun melkveehouders. 'In zo'n omgeving is het belangrijk om voldoende waarde te blijven creëren. Hier gaan bedrijven verschillend mee om. Bijvoorbeeld door meer focus op innovatie en investeringen in zuivel als ingrediënt of op consumentenproducten met een hogere waarde.'

Waardespel

Het betekent ook dat bedrijven proberen weg te bewegen van activiteiten met een lage marge en in bulkproducten zoals onbewerkte melkpoeders en lagere kwaliteit kazen. 'Dit heeft gevolgen voor je exportstromen', stelt Schepers. 'Handel zal altijd blijven bestaan, maar de druk op volumes zal voor bepaalde markten en regio's toenemen.'

Het gaat volgens de analisten vooral om het zoeken van de balans, niet alleen tussen markten en merken, maar ook tussen verwerkingscapaciteit en de teruglopende melkaanvoer. 'Probleem is ook hoe je voldoende kapitaal vindt om investeringen te doen', noemt Schepers. De melkaanvoer loopt terug en ook het aantal boeren. Nieuwkomers moeten worden uitgedaagd om te investeren in jouw coöperatie.'

Het zuivellandschap is zeer complex, schetst Schepers . 'Het gaat om een goede mix en een goede balans. Maar er is steeds minder sprake van een volumespel en meer van een waardespel.'

Toetreding nieuwe leden is financiële hobbel

Zuivelondernemingen zijn naarstig op zoek naar nieuwe leveranciers van melk en leden die kunnen investeren in de onderneming. Voor FrieslandCampina is het wellicht een opluchting dat er vorige maand een einde kwam aan de vertrekregeling van stichting Dutch Milk Foundation (DMF) waarvan sinds 2008 1.032 melkveehouders met 1,2 miljard kilo boerderijmelk gebruik hebben gemaakt. Het aantrekken van nieuwe leden blijft echter een hobbel, ook al zijn de entreegelden recent verlaagd van 15 euro naar 5 euro per 100 kilo melk. Voor trouwe leveranciers binnen het coöperatieve werkgebied hanteert FrieslandCampina een korting van 2 euro per 100 kilo melk op het entreegeld. Voor de financiering van het entreegeld worden betalingsmogelijkheden aangeboden. Naast het entreegeld dienen nieuwe leden, net als zittende leden, melkcertificaten voor een bedrag van 8 euro per 100 kilo te kopen.