Kabinet met VVD, NSC en BBB favoriet in agrarische sector

Deze voorkeur komt naar voren in de verkiezingspeiling van Nieuwe Oogst. 68 procent van de geënquêteerden spreekt een voorkeur uit voor een combinatie van VVD, NSC en BBB.

Een regering met VVD, PVV en BBB is de tweede favoriet in de peiling, maar die volgt met 17 procent wel op ruime afstand. Een combinatie van VVD, NSC en GroenLinks-PvdA kan maar weinig agrariërs bekoren, deze krijgt slechts 2 procent van de stemmen. Een regering waarin BBB samenwerkt met NSC en GroenLinks-PvdA kan op slechts 4 procent van de stemmen rekenen.

Gezien de landelijke peilingen is het nog zeer onzeker of een van deze combinaties voldoende zetels weet te behalen om een meerderheidskabinet te kunnen vormen. Deelnemers aan de peiling zijn daarom ook gevraagd welke drie partijen van hen zouden mogen aanschuiven om een coalitie aan een meerderheid te helpen.

Opvallend is dat hier een grote voorkeur is voor het CDA. 40 procent zou graag zien dat deze partij aanschuift bij een volgend kabinet als dat nodig is voor een meerderheid. Een andere grote voorkeur (30 procent) gaat uit naar de SGP. ChristenUnie en JA21 krijgen allebei van 15 procent de voorkeur. Ook BBB (19 procent) zit hier weer bij de favorieten. BVNL haalt hier 12 procent, NSC 9 procent.

Liever niet in regering

Uit de peiling blijkt dat in de agrosector overwegend rechts of centrumrechts wordt gestemd. Dit toont zich ook in de partijen die de geënquêteerden liever niet in een nieuwe regering zien. Hierbij is de afkeer van GroenLinks-PvdA met 63 procent het grootst. 52 procent wil Partij voor de Dieren niet in een kabinet zien. D66 wordt hier door 36 procent genoemd.

Een rechtse partij die op relatief grote weerstand stuit is Forum voor Democratie met 28 procent. PVV scoort hier als laatste met 12 procent dubbele cijfers.

Meer dan de helft (55 procent) van de deelnemers aan de peiling is blij dat het belang van boeren en tuinders hoger op de agenda van de landelijke politiek is komen te staan. Een belangrijke opdracht voor het nieuwe kabinet is een helder toekomstperspectief bieden voor de sector. 48 procent vindt dit voor het kabinet de hoogste prioriteit op landbouwgebied.

Daarnaast worden het vertrouwen herstellen (41 procent), duidelijke keuzes maken (41 procent) en de stikstofimpasse oplossen (35 procent) als hoge prioriteit genoemd voor het volgende kabinet.

Nederland is voorloper

'De landbouw zit in het verdomhoekje wat betreft de politiek. De sector is al jaren bezig met verduurzaming en de belasting op het milieu beperken. Men snapt in Den Haag niet dat wij in Nederland een voorloper zijn op landbouwgebied', reageert een akkerbouwer uit Noord-Holland wiens stem naar BVNL gaat.

Deze akkerbouwer vindt dat Den Haag onvoldoende beseft wat er nog uit de 'prachtige landbouwgronden' kan worden gehaald. 'Dit moet natuurlijk, en daar is het overgrote deel van de landbouwers het mee eens, wel duurzaam worden uitgevoerd. De landbouwers schieten er niets mee op om hun belangrijkste bezit, de landbouwgronden, uit te hollen.'

Een Friese veehouder en BBB-stemmer hoopt dat een nieuwe regering een einde maakt aan 'contraproductieve wetgeving waarin doelvoorschriften leidend zijn'. 'Zolang er geen cijfers zijn van hoe de natuur zich heeft ontwikkeld in de afgelopen twintig jaar, kun je niet roepen dat de natuur hollend achteruitgaat en daar paniekbeleid op maken.'

Invloed op verdienmodel

In de verkiezingsprogramma's en tijdens debatten op radio en televisie is het verdienmodel van boeren en tuinders een veelbesproken onderwerp. Een Groningse akkerbouwer en BBB-stemmer betwijfelt de invloed die de politiek daarop heeft. 'De klant is immers nog steeds koning en die wil bijvoorbeeld niet meer betalen voor biologische producten.'

Een ChristenUnie-stemmer uit Flevoland wil dat 'er een degelijk langetermijnsysteem komt voor de groene en blauwe diensten die boeren en tuinders leveren'.

Waken voor te rigide ingrepen

Een vleesveehouder wiens stem naar de partij van Caroline van der Plas gaat, vindt het bieden van een 'fatsoenlijk verdienmodel' wel degelijk een taak van de overheid, maar hij waakt voor te rigide ingrepen. 'De overheid moet ons toekomstperspectief geven voor de lange termijn. Vergunningverlening hoort hier als vanzelfsprekend bij.'

Verder moet er volgens deze veehouder een vrijwillige opkoopregeling bestaan waar alle veehouders aan mee kunnen doen, 'om via deze eerlijke weg de stikstofdeken uit de landbouw te verkleinen'. Een generieke korting moet te allen tijde worden voorkomen, meent hij.

Uit de peiling blijkt ook dat het aantal stemmers voor BBB in de agrarische sector afneemt, zo meldde Nieuwe Oogst vorige week vrijdag. In september gaf 69 procent in een tussenstijdse peiling nog aan op die partij te stemmen. Nu, twee maanden later, blijkt dat 53 procent voor de partij van Caroline van der Plas kiest als er nu Tweede Kamerverkiezingen zouden zijn. De partij is wel nog steeds verreweg de grootste in de agrarische sector.

Een deel van de stemmers zegt nu voor VVD, CDA en NSC te kiezen. VVD boekt de grootste stijging ten opzichte van twee maanden terug. De partij gaat van 5 naar 10 procent. Winst boekt ook het CDA. Die partij klimt van 8 naar 11 procent en Nieuw Sociaal Contract (NSC) gaat van 5 naar 8 procent.

Kandidaatstelling BVNL

BVNL, die ook een stevige landbouwgerichte campagne voert, blijft met 2 procent een kleine partij in de agrarische sector. In september, toen net de kandidaatstelling van Sieta van Keimpema bekend was gemaakt, koos 1 procent van de agrarische kiezers voor die partij.

JA21 blijft steken op 0,5 procent en Forum voor Democratie op 1,2 procent. GroenLinks-PvdA trekt nu 2 procent van de agrarische stemmen tegen 1 procent in september. ChristenUnie blijft stabiel rond 1 procent. SGP blijft ook nagenoeg gelijk op afgerond 6 procent.

Deelnemers aan de peiling geven diverse redenen aan om niet op BBB te stemmen. Meer ervaring op het buitenlandse beleid en de persoon van lijsttrekker Henri Bontenbal zijn voor een oud-agrarisch ondernemer uit Gelderland redenen om weer terug te keren naar het CDA. 'Hij is een slim figuur. BBB heeft geen geschikte personen voor het buitenlandbeleid.'

Een ander is wel blij met de sterke positie van BBB in de provincies, maar stemt landelijk 'strategisch' op VVD. 'BBB levert goed werk op provinciaal niveau, maar landelijk heb ik meer vertrouwen in VVD.'

Meer tegengas

Een veehouder hoopt met zijn stem op BVNL op nog meer tegengas in de Tweede Kamer. 'Ik ga nu stemmen op BVNL. Sieta van Keimpema maakt zich hard voor de landbouw op een rechtvaardige manier, zij heeft in mijn ogen ook meer kennis van de landbouw.'

Een Brabantse ondernemer voelt zich meer aangesproken door Pieter Omtzigt (NSC). 'Ik vind dat we af moeten van het denken in modellen en NSC komt daarin sterker uit de hoek dan BBB op dit moment.'

Verantwoording peiling

Aan de eerste peiling van Nieuwe Oogst die sloot op 8 september deed een groep van zo'n 3.000 respondenten mee. De tweede peiling die tot 8 november liep, is door ongeveer 2.500 deelnemers ingevuld. Dit zijn agrarisch ondernemers, toekomstige boeren, mensen werkzaam in de agrarische sector en boeren die aangaven met pensioen te zijn. Bij open vragen is de geënquêteerden toegezegd dat zij op basis van anonimiteit kunnen reageren. Daarnaast heeft de redactie een aantal deelnemers benaderd die aangaven daarvoor open te staan.