Wegjagen wolf uit eigen weiland mag

Stel, op een ochtend loop je nietsvermoedend even naar de wei om even naar je schapen te kijken. Je schrikt van wat je ziet. Je dieren worden achternagezeten door een wolf. Je bloed begint te koken en met de brokkenschep die je in je handen hebt, ren je het weiland in om de wolf op andere gedachten te brengen.

Voor velen zal dit een logische reactie zijn. Maar mag het eigenlijk wel, een wolf achternazitten om hem uit je weiland te verjagen? Dat de wolf, een beschermd roofdier, op steeds meer plekken opduikt in Nederland, is de aanleiding voor deze vraag. Een incident in het Drentse Wapse maakt duidelijk dat het niet om een theoretische vraag gaat.

Beet in arm

Op 9 juli lukte het een wolf om binnen de wolfwerende afrastering van een weiland van een hobbyboer in Wapse te komen, waarna hij schapen en geiten aanviel. Toen de houder de wolf met een hooivork probeerde te verjagen om zijn dieren te beschermen, beet de wolf hem in zijn arm. Later is de wolf door de politie doodgeschoten op last van de burgemeester.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ziet toe op de veiligheid van voedsel en consumentenproducten, dierenwelzijn en bescherming van de natuur. Maar op dit moment handhaaft de NVWA niet op de manier waarop boeren met wolven omgaan, laat een woordvoerder weten.

'De wolf is in Nederland nog een relatief nieuw verschijnsel. Als gevolg daarvan is het beleid rond de wolf volop in beweging. De provincies zijn daarmee bezig. Als NVWA stellen we ons daarom vooralsnog terughoudend op.'

De provinciale overheden die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de wolf, werken samen in het Interprovinciaal Overleg (IPO) om beleid rond de omgang met de wolf gestalte te geven. In 2019 resulteerde dit in het wolvenplan. Het IPO werkt nu aan een actualisering. Dit moet leiden tot een nieuw wolvenplan in 2024.

Doodschieten mag niet

Terug naar onze vraag. Mag je een wolf verjagen uit je weiland als het roofdier achter je vee aanzit? Het huidige wolvenplan geeft daar geen rechtstreeks antwoord op. Wel is duidelijk dat je niet even een jachtgeweer mag pakken om de wolf dood te schieten. Vaak is dat ook niet mogelijk. De meeste veehouders beschikken niet over een jachtakte en een jachtgeweer.

Al staat er een jager met een jachtgeweer bij je weiland, ook die mag de wolf niet schieten, zelfs niet in een acute situatie. Eventueel mag dit later op grond van de interventierichtlijnen in het wolvenplan. Bij het incident in Wapse besloot de burgemeester van gemeente Westerveld op grond van die interventierichtlijn de wolf te laten doden.

Het illegaal doden van een wolf kan leiden tot een gevangenisstraf tot drie jaar of een boete van maximaal 21.750 euro.

Henk Jumelet, gedeputeerde bij provincie Drenthe, liet vorig najaar door juristen uitzoeken wat je mag doen om de wolf te verjagen. Volgens de Wet natuurbescherming is het verboden om in het wild levende wolven in hun natuurlijke verspreidingsgebied opzettelijk te doden, te vangen of te verstoren.

De vraag is dan of het weiland van een veehouder onderdeel is van het natuurlijke verspreidingsgebied van een wolf. De door Jumelet geraadpleegde juristen concluderen dat het wegjagen van een wolf bij of uit een weiland zonder negatieve gevolgen voor het dier kan worden gezien als een sporadische verstoring die niet in strijd is met de wet.

Addendum

Zo is het ook opgeschreven in het Addendum van het Interprovinciaal Wolvenplan - Interventierichtlijnen; een toevoeging die wordt opgenomen in het Wolvenplan 2024. In dit addendum staat klip-en-klaar: verjagen van eigen terrein of uit de eigen buurt om gevaarlijke situaties te voorkomen, is bij de wet niet verboden en een ontheffing is niet nodig.

Verjaging mag met geluiden of visuele middelen. Het is niet toegestaan de wolf te verwonden. Wanneer de gevaarlijke situatie is verholpen, moet het verjagen worden gestaakt. De wolf mag niet worden opgejaagd of achtervolgd.

Advies LTO Noord

Het boerenverstand zegt 'wegjagen' als je een wolf je vee ziet aanvallen. 'Dat is ook wat wij adviseren', zegt portefeuillehouder flora en fauna Arnold Michielsen van LTO Noord. 'Bovendien heb je naast de bescherming van de wolf als veehouder te maken met de Wet dieren. Die bepaalt dat veehouders hun dieren goed moeten beschermen. Niet alleen tegen gezondheidsrisico's en weersomstandigheden, ook tegen roofdieren', licht hij toe.

'Juridisch gezien lijkt verjagen van de wolf als hij je vee aanvalt, dan ook zeker mogelijk. Uiteraard moet je vooral je eigen veiligheid in het oog houden', zegt Michielsen.

Wolfwerende afrastering

De LTO Noord-bestuurder benadrukt dat beschermen van het vee tegen de wolf begint met zorgen voor een wolfwerende afrastering. 'Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Niet in alle situaties is het op een redelijke manier mogelijk om te voorkomen dat een wolf binnen de grenzen van een weiland kan komen. Vaak brengt dit kosten met zich mee die voor een veehouder niet op te brengen zijn', zegt hij.

'Bovendien zou het geen goede zaak zijn als in heel Nederland rond alle weilanden hoge hekken komen te staan. Dat gaat ten koste van de leefruimte van andere dieren', stelt Michielsen.

LTO is voorstander van het aanpassen van het wolvenbeleid. Michielsen: 'Echte natuur bestaat niet in ons land. Daarom ontkomen we niet aan beheren en beheersen. Wat de wolf betreft, vinden we dat er niet overal in Nederland plek is voor de wolf.'