'Dit is een van de vruchtbaarste gebieden, land prijsgeven aan zee is geen optie'

Hij is sinds 30 juni lid van het college van Gedeputeerde Staten van Zeeland. Met in zijn portefeuille onder meer landbouw, water en klimaatadaptatie. 'Het is even schakelen', erkent Arno Vael. 'Tot voor kort werkte ik dagelijks op mijn akkerbouwbedrijf in Zaamslag. Nu word ik iedere ochtend opgehaald door een auto met chauffeur en neem ik op de achterbank de stukken door.'

Op lange termijn zijn robuuste ingrepen op het gebied van zoetwater onvermijdelijk

Arno Vael, BBB-landbouwgedeputeerde in Zeeland

Vael heeft best even geaarzeld om deze functie te aanvaarden. 'Maar de kiezer heeft BoerBurgerBeweging (BBB) een kans gegeven en die kiezer willen we niet teleurstellen.'

Hoe bent u bij BBB terechtgekomen?

'Ik volgde Caroline van der Plas via sociale media. Daar probeerde ze de agrarische sector en maatschappij dichter bij elkaar te brengen, onder meer via het onlineplatform BoerBurgerTweet. Op een gegeven moment ontvouwde ze daar haar plannen tot oprichting van een politieke partij. Toen heb ik Caroline een bericht gestuurd en nog geen halfuur later belde ze.

'Na dat telefoontje volgde een eerste ontmoeting, met nog drie andere Zeeuwen. Zo ben ik in 2021 op de BBB-kieslijst van de Tweede Kamer gekomen. Daarna hebben we hard gewerkt aan de provinciale verkiezingen.'

Was u eerder politiek actief?

'Nee. Wel heb ik binnen de agrarische sector verschillende bestuurlijke functies bekleed. Boeren en tuinders hebben regelmatig te maken met politieke besluiten, die soms niet goed uitpakken. Maar ik ben niet van het demonstreren of actievoeren. Via de politiek kun je meer bereiken. Je moet aan het stuur zitten.'

In Zeeland is er een nieuw college met CDA, VVD, SGP en BBB. Was het vorige provinciebestuur boeronvriendelijk?

'Dat viel wel mee. De grote lijnen voor de sector worden niet in Middelburg uitgezet maar in Den Haag en Brussel. Ik hoop dat dit provinciebestuur zich positief gaat onderscheiden door een landbouw- en voedselvriendelijk beleid.'

De polarisatie is anno 2023 groot, zeker als het gaat om natuur en milieu.

'De standpunten aan de linker- en rechterkant van het politieke spectrum worden steeds extremer. Daar maak ik me wel zorgen over. Daarom wil ik de komende jaren nadrukkelijk de verbinding zoeken. Onder meer door veel de provincie in te gaan. Ik zit hier niet alleen voor boeren en tuinders.'

Zeeuwse boeren en tuinders hameren al jarenlang op het belang van voldoende zoetwater. Hoe ziet u dat?

'Het gebrek aan zoetwater kun je op korte termijn te lijf gaan met een optelsom van maatregelen. Bijvoorbeeld met de aanleg van buizen en waterbassins en met nieuwe drainagetechnieken. Maar ook door zoetwater ondergronds op te vangen.'

En op de lange termijn?

'Zeeland is nu omgeven door zoutwater. Dat levert voortdurend spanningen op. Kijk, mijn wieg stond in Flevoland. Daar heb je het IJsselmeer, vol met zoetwater. Dat meer is van onschatbare waarde voor Noord-Nederland. Zo'n groot meer is voor Zeeland ook denkbaar.

'Ik weet dat die discussie gevoelig ligt, zeker in de visserij. Die sector draag ik ook een heel warm hart toe. Maar op lange termijn zijn robuuste ingrepen op het gebied van zoetwater onvermijdelijk. Je mag het gesprek daarover niet uit de weg gaan.'

Zeeland moet de komende decennia rekening houden met een stijgende zeespiegel. Is ontpoldering een optie om die stijging het hoofd te bieden?

'Absoluut niet! Oplossingen zullen buitendijks gevonden moeten worden. Zeeland is een van de vruchtbaarste gebieden in de wereld. Land prijsgeven aan zee is geen optie. De voedselschaarste neemt toe, een ontwikkeling die met corona is ingezet en versterkt wordt door de oorlog in Oekraïne, klimaatverandering, verdroging en verzilting. Je ziet het terug in de stijgende prijzen voor onder meer tarwe en suiker. We moeten juist ontzettend zuinig zijn op die landbouwgrond.'

Is dat de reden dat de coalitie geen extra natuur wil in Zeeland?

'Ja, maar we tornen niet aan bestaand beleid, inclusief de aanleg van 10 procent nieuw bos zoals in 2020 vastgelegd in de nationale Bossenstrategie. Maar daar blijft het bij. Wel kijken we naar het beter benutten van bestaande ruimte voor extra bomen en struiken.'

Brussel maakt zich zorgen over de gezondheid van landbouwgrond in Europa. Deelt u die zorgen?

'In Zeeland realiseren we topopbrengsten, of het nu gaat om tarwe, aardappelen of bieten. Die opbrengsten zijn alleen mogelijk wanneer de bodem op orde is. In die zin deel ik de zorgen niet.

'Waar ik wel zorgen over heb, is de dalende aanvoer van stikstof en fosfaat in combinatie met toenemende opbrengsten. Daardoor dreigt de bodem te verarmen. Daarom is het belangrijk dat Zeeland kan blijven beschikken over voldoende dierlijke mest. Veehouderij kan niet zonder akkerbouw en akkerbouw kan niet zonder veehouderij. In die zin heeft Zeeland eerder behoefte aan meer veehouderij in plaats van minder.'

Die verarming is toch ook het gevolg van de intensivering van bouwplannen?

'Zeker. Veertig jaar geleden was het gemiddelde bouwplan veel gevarieerder, je zag volop graszaad, kapucijners, vlas. Er zijn ook positieve ontwikkelingen: er worden vaker groenbemesters geteeld en niet-kerende grondbewerking wordt populairder. Ook de tarweteelt is interessant dankzij stijgende graanprijzen. Voor de bodem is tarwe een zegen.'