Hortensiateler vindt betere benutting regenwater noodzakelijk

In het pand van Van Klaveren Plant aan de Hoofdweg in het Noord-Hollandse De Kwakel hangt een serie zwart-witfoto's aan de muur. De eerste foto dateert van 1934. 'In dat jaar is mijn opa begonnen met de kwekerij', zegt Ard van Klaveren. 'Hij teelde verderop in de straat groenten en bloemen. Jaren later nam mijn vader het bedrijf over. Hij stapte af van de groenteteelt.' Het principe van een gemengd bedrijf bleef wel in stand, want de vader van Van Klaveren teelde snijbloemen en potplanten.

Ard van Klaveren is de derde generatie van de familie Van Klaveren. Op zijn 22ste kwam hij in het bedrijf, na zijn studie hbo tuinbouw. 'Dat is ook ongeveer het moment waarop we zijn gestopt met de snijbloementeelt. We teelden tot die tijd ook rozen, maar dat paste niet meer in ons bedrijfsplan vanwege de intensieve belichtingsstrategieën en substraatteelt. We zijn toen helemaal op hortensia's overgegaan', zegt hij.

Drie categorieën

Hortensia's kweekt Van Klaveren Plant nu ruim veertig jaar. De focus ligt op drie categorieën: kamerplanten, planten voor de snijteelt en tuinplanten. 'Van veredelen en vermeerderen tot planten koelen en het eindproduct leveren, we doen het allemaal. Het enige dat we niet doen, is bloemen oogsten', licht de 46-jarige ondernemer toe. Op jaarbasis produceert het bedrijf zo'n 700.000 eenheden.

Een van de eerste taken die Van Klaveren in het familiebedrijf had, was een tweede productielocatie vinden. 'Schaalvergroting was in die tijd een belangrijk thema. Om toekomst te creëren, moesten we meedoen', zegt hij. 'We vonden in dezelfde straat een geschikt pand. Dit was een oud pand met oude kassen. Daar hebben we veel geleerd en met succes geteeld, maar uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat het interessanter was om een nieuw pand te laten bouwen.'

Tweede locatie

In 2008 werd een tweede locatie gebouwd aan de Hoofdweg 125. 'Dat is het pand waarin we ons nu bevinden', zegt de ondernemer. In dezelfde periode stootte hij de huurlocatie verderop in de straat af, net zoals enkele gehuurde koelcellen in Hillegom. 'We besloten die koelcellen op de eigen locatie te realiseren, omdat het aantal bestellingen uit de koelcel kleiner werd', licht Van Klaveren toe.

Ook moest de ondernemer een besluit nemen over de toekomst van het ouderlijk bedrijf. 'Ook dat pand was behoorlijk verouderd. Ik kwam voor de keuze om weer nieuw te kopen of het ouderlijk pand te renoveren', zegt hij. 'Brutaal als ik ben, vroeg ik de buren van de Hoofdweg 125 wat hun plannen voor de toekomst waren. Ik stond perplex, toen zij vertelden het pand binnen enkele maanden te willen verkopen. Ze gingen stoppen. Een geluk voor ons. Ik heb niet getwijfeld en meteen gezegd interesse te hebben.'

Duurzaamheid

Dat is nu drie jaar geleden. Volgens de hortensiateler had toen wel een omslag in de sector plaatsgevonden. 'Schaalvergroting was niet meer het toverwoord. Dat was duurzaamheid geworden. Persoonlijk vind ik dat een goede ontwikkeling. Je komt als ondernemer op een gegeven moment op een punt dat je wilt verbeteren in plaats van uitbreiden.'

Daarom is vorig jaar de bouw van een duurzame kas begonnen. Een belangrijk onderdeel in die kas is het rolcontainersysteem waar het bedrijf al jaren mee werkt. 'Mijn vader koos hier in de jaren negentig voor, omdat dit het beste paste bij de complexiteit van leveren aan verschillende segmenten van de markt', legt Van Klaveren uit. Doordat hij de hortensia's op de rolcontainer kweekt, kan hij maatwerk leveren.

Het enige nadeel is dat dit geen geautomatiseerd proces was. 'We deden alles met de hand', zegt de teler. Met hulp van Bosman Van Zaal is de rolcontainertechnologie bij Van Klaveren Plant aangepast aan moderne tijden. 'Zij hebben de meeverhuisde tweeduizend eenheden verwerkt tot een compleet nieuw semiautomatisch systeem. Dat heeft onze teelt gemoderniseerd, terwijl we niet hebben hoeven inleveren op onze flexibiliteit. Dat was voor ons een belangrijke mijlpaal.'

Ondergrondse waterberging

Ook de realisatie van een ondergrondse waterberging is onderdeel de bouw van de duurzame kas. 'In Nederland valt meer dan genoeg regenwater, maar vaak op de verkeerde momenten. In de winter hoeven we immers niet te beregenen', zegt Van Klaveren. 'Wij slaan het regenwater op 60 meter diepte op en kunnen dit ophalen wanneer we willen. Een voordeel van een ondergrondse waterberging is dat niemand naar een groot bassin hoeft te kijken.'

Andere voordelen zijn dat de temperatuur van het opgeslagen water stabiel blijft op 12 graden en er geen blaadjes of andere troep in het water terechtkomen.

Met de ondergrondse waterberging kan Van Klaveren Plant de teelt rond rekenen met 100 procent regenwater. 'Wij gebruiken dus helemaal geen oppervlakte- of osmosewater', zegt de ondernemer trots. 'Dat is voor de hortensiateelt best bijzonder, omdat we in de zomermaanden ook deels buitenteelt hebben.' Daarom durft hij wat betreft watervoorziening wel mee te gaan met de uitspraak van Bosman Van Zaal en zichzelf de duurzaamste hortensiakwekerij ter wereld te noemen.

Niet overal mogelijk

De teler benadrukt wel dat dit systeem niet overal in Nederland toepasbaar is. 'In bijvoorbeeld de lage polders wil het opgeslagen water weleens richting de zee verplaatsen door stroming. Daar hebben we in onze regio geen last van.'

Toch hoopt Van Klaveren niet dat dit telers ervan weerhoudt onderzoek te doen naar de mogelijkheden van waterberging. 'Ik schrik er echt van dat er nog steeds veel oppervlaktewater uit de polder wordt onttrokken. We hebben in Nederland zoveel regenwater. We moeten dat met z'n allen veel beter gaan benutten.'

Sanitair

Zelf blijft de teler ook zoeken naar mogelijkheden om regenwater te hergebruiken. Zo onderzoekt hij of het mogelijk is om het sanitair in een loods op het erf ook door te spoelen met opgeslagen regenwater. 'Het past niet in onze visie dat we dat nog steeds met drinkwater doen', zegt hij.

Het bedrijf slaat niet alleen regenwater onder de grond op. 'De warmte van de vloerverwarming slaan we op 180 meter diepte op. In de winterperiode onttrekken we dat', licht Van Klaveren toe. Met de opgeslagen warmte kunnen de moederplanten en stekafdelingen worden verwarmd. 'Dit systeem heeft ons gasverbruik met 90 procent doen afnemen.'

Bijna gasloos

Voorheen gebruikte de kwekerij op jaarbasis 4 tot 5 kuub gas per vierkante meter. Dat is nu nog maar 0,5 kuub. Daarmee is het bedrijf bijna gasloos. 'Ik ben verrast dat we, ondanks onze extensieve teelt, toch in de voorhoede van de energietransitie zitten', reageert de ondernemer. 'Ik had verwacht dat ondernemers met een verbruik van 80 kuub en een kastemperatuur van jaarrond 18 graden als eerste zouden verduurzamen.'

Anderzijds begrijpt Van Klaveren die ondernemers wel. 'Er is veel onzekerheid in de sector, vooral op het gebied van wetgeving. Je weet niet goed welke stappen je als eerste moet zetten, omdat je niet weet hoe de definitieve wetgeving eruit komt te zien. In dat opzicht is het niet vreemd dat zij de kat uit de boom kijken.'

Alternatieven

De hortensiateler hoopt wel dat deze ondernemers zich bewust zijn geworden van het feit dat we gemakkelijk aan het gasinfuus zijn gegaan. 'Het is geen probleem dat er gas wordt gebruikt, maar er moet bewuster mee worden omgegaan. Helemaal nu er alternatieven zijn. Denk aan e-boilers, warmtepompen en waterstof. Er is keuze genoeg. Maak er gebruik van', adviseert hij.

Bij Van Klaveren Plant staat verdere verduurzaming in ieder geval hoog op de agenda. 'We koelen nog best veel. De stroom die ik daarvoor gebruik, wil ik graag zelf opwekken. Zonnepanelen zijn daarvoor een interessante optie. Hoewel we op dit gebied nog in de onderzoeksfase zitten, heb ik de eerste tralie in de nieuwe kas al verzwaard.'