Stijgende kostprijs blijft grote uitdaging voor tuinbouwsector

Op veel (glas)tuinbouwbedrijven stond het afgelopen jaar in het teken van energiemanagement. Hoewel dat ook dit jaar een rol zal spelen, is energie slechts een onderdeel van de kostprijsproblematiek, zegt Matthijs Montsma, programmamanager Markt & Economie van GroentenFruit Huis.

'Ook zaken als wetgeving rond water, de Nitraatrichtlijn, de arbeidsmarkt, het krimpende middelenpakket en strengere verpakkingsnormen hebben invloed op het verdienvermogen van zowel groente- en fruitproducenten als verderop in de keten bij telersverenigingen, sorteer- en pakstations en handelsbedrijven', geeft Montsma aan.

GroentenFruit Huis-directeur Richard Schouten zoomt ter illustratie in op de kosten voor arbeid. 'Sinds begin dit jaar zijn de minimumlonen met 10 procent gestegen. De vraag is waar ondernemers dat geld vandaan moeten halen. Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek wijzen uit dat de inflatie in Nederland het afgelopen jaar gemiddeld 10 procent was. De groente- en fruitsector bleef steken op 5 procent. Appels werden door een overschot op de Europese markt zelfs goedkoper.'

Het is volgens Schouten noodzakelijk dat de producten duurder worden. 'Anders houden telers het echt niet vol. Daarbij leidt strengere wetgeving op het gebied van gewasbescherming en nitraatproblematiek tot het wegvallen van teelten.'

Het feit dat voedingsmiddelenproducent HAK eind vorig jaar aangaf een productiestop te moeten doorvoeren om de energiekosten de baas te blijven, ziet Schouten als een goede zet. 'HAK geeft een duidelijk signaal af naar de supermarkten. We hebben een aantal jaren gehad waarin retailers veel druk legden op de prijzen. Zo laten we als sector zien dat het een keer ophoudt.'

Verplichte verduurzaming

Wat ook zwaar weegt op het verdienvermogen, is het feit dat ondernemers op veel verschillende vlakken verduurzamingsslagen moeten maken. Er moet bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in groene gewasbeschermingsmiddelen, geothermie en zonnepanelen. Schouten: 'En de wil om dit allemaal te doen is er echt in de sector. Het probleem is het tijdspad. We zijn in Nederland nog niet klaar voor elektrificatie.'

Montsma geeft aan dat GroentenFruit Huis daarom, onder andere in samenwerking met Glastuinbouw Nederland, actief de discussie met de overheid aangaat om de pijnpunten voor de glastuinbouw duidelijk te maken. 'Veel van de oplossingen die nu voorhanden zijn, zijn nog niet rendabel. En er liggen genoeg initiatieven op de plank, maar de overheid moet wel met regelgeving komen om die te faciliteren.'

Dat er wellicht sprake is van een te krap tijdspad wordt ook duidelijk als wordt gekeken naar de elektrificatie in de transportsector. 'Er zijn veel bedrijven, ook in de groente- en fruitketen, die de overstap naar elektrische voertuigen al gemaakt hebben. Dat is wat de overheid wil. Tegelijkertijd lopen die bedrijven er nu tegenaan dat er een tekort is aan laadpalen voor elektrisch vervoer. Dit laat goed zien hoe belangrijk de wisselwerking met de overheid is', aldus Montsma.

Niet alleen in Den Haag moet het besef komen dat Nederlandse handelsketens al behoorlijk duurzaam zijn, ook in Brussel vraagt GroentenFruit Huis daar aandacht voor. Dat doet de organisatie onder meer via HortiFootprint, een initiatief dat streeft naar een standaardisering van Europese regelgeving op het gebied van Duurzaamheid.

Voorloper

'Duurzaamheid bestaat uit veel meer dan milieu en energie. Er moet niet alleen gekeken worden naar het energieverbruik in de keten, maar ook naar de verpakking, het waterverbruik en de waterkwaliteit, de arbeidsomstandigheden, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de uitstoot van emissies', legt Schouten uit. 'Als je al die duurzaamheidspijlers langs de Nederlandse groente- en fruitketen legt, kun je niet anders dan zeggen dat we vooroplopen.'

Met het oog op alle uitdagingen in de sector verwacht Schouten ook niet dat dit jaar minder roerig zal zijn dan 2022. 'De ondernemers in de sector beseffen dat ook. En toch blijven ze positief. Ze willen er hoe dan ook een mooi jaar van maken. Ze zetten de schouders eronder. Dat vind ik bewonderenswaardig.'

Wel vindt zowel Schouten als Montsma dat ondernemers in de tuinbouwketen die trotse houding en dat positieve gevoel meer mogen overbrengen op de politiek en maatschappij. 'We moeten aan de wereld laten zien dat we op het gebied van handel en productie al veel doen om duurzaam te worden. Geef als ondernemer wat meer openheid over wat je doet op het gebied van verduurzaming', tipt Montsma. 'En men moet beseffen dat we in de sector echt wel weten dat we er nog niet zijn, maar we mogen ook niet vergeten dat we al heel goed bezig zijn', benadrukt Schouten.