Linda Verriet: 'Er wordt alles aan gedaan om varkenshouders in het hok te houden'

In december domineerde het Landbouwakkoord de agenda van POV-voorzitter Linda Verriet. De laatste week van december vond in dat kader de Brede landbouwtafel – die bestaat uit sectoren en partijen die de landbouw in de volle breedte vertegenwoordigen – plaats en in januari starten de sectortafels. Dierenwelzijnsorganisaties horen niet aan de sectortafel, want kaders voor welzijn worden aan andere tafels besproken, zegt Verriet.

Ik zie een makelaarsfunctie voor de overheid; het beroepsverbod is namelijk uit de opkoopregeling

Linda Verriet, voorzitter Producenten Organisatie Varkenshouderij

'Hoe kun je in alle openheid praten over een toekomstbestendige sector, het verdienmodel en de rol van de overheid wanneer aan diezelfde tafel ook partijen zitten die van de varkenshouderij af willen? Dat ondermijnt. Dat voelt voor ons niet veilig', geeft Verriet aan. 'Er gebeuren dingen waar we maar slecht grip op krijgen. Politieke agenda's zitten in de weg.'

Dus staat de POV-voorzitter op scherp. Want de afspraken die in het Landbouwakkoord komen, worden de stip op de horizon voor de landbouw in 2040 en randvoorwaarden die daarbij horen.

Wat moet er voor de varkenshouderij in het Landbouwakkoord?

'In ieder geval afspraken over locatieontwikkeling en het verdienmodel. Varkenshouderijbedrijven moeten integraal kunnen ontwikkelen. Dat betekent maatwerk per locatie. Meer ruimte op het bouwblok, zodat stallen niet strak op elkaar gebouwd hoeven worden en mestverwerking en -opslag er een plek kunnen krijgen.

'De POV pleit voor een oude stallenregeling. Elke gelegenheid grijpen we daarvoor aan. Verouderde stallen moeten worden gesloopt in plaats van gerenoveerd. Met passende regelingen en helder beleid voor stalinnovaties kan dan op zowel klimaat, milieu als dierenwelzijn een enorme vlucht voorwaarts worden gemaakt. Een verschuiving van middel- naar doelvoorschriften is hier ook onderdeel van.'

De POV wil dat goede locaties voor de varkenshouderij behouden blijven.

'Klopt. Wij zijn tegen zonering. Iedere ondernemer met een beetje gezond verstand weet of het bedrijf dat hij of zij inbrengt voor de opkoopregeling een goede locatie is voor een nieuwe boer of niet. Ik zie voor de overheid een makelaarsfunctie. Provincies hebben meer ruimte bij de opkoop van bedrijven. Een varkenshouder op een ongeschikte plek kan gesaneerd worden en nu met steun verplaatst worden naar een andere locatie.

'Die bepaling wilden wij ook al in de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen. Ik ben er trots op dat dat nu mogelijk is. Stoppen is geen taboe meer. Het is een onderdeel geworden van ondernemerschap. Bedrijven die deze keuze voor zichzelf hebben gemaakt, hadden twee jaar geleden gefaciliteerd moeten worden. Nu zitten we allemaal vast. Bedrijven die willen stoppen, kunnen niet stoppen. En bedrijven die door willen, kunnen niet ontwikkelen.'

De roep om een eerlijk verdienmodel is niet nieuw. Wat maakt de situatie nu anders?

'De positie van varkenshouders in ketens is heel zwak. Niemand buiten de varkenshouder zelf, heeft belang bij een sterkere positie. Kijk wat er nu wekelijks gebeurt met de varkensnotering. Vion legt een bodem in de markt en de andere slachterijen volgen.

'De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is afgelopen periode bijzonder geïnteresseerd geraakt in landbouw. Daar komen mogelijkheden. Ik ben ervan overtuigd dat er meer toezicht gaat komen op de verdeling van opbrengsten in de keten en transparante afspraken. Voor onze sector pleit de POV voor een marktmeester die de gang van zaken bewaakt en wordt bijgestaan door de ACM.'

Waren de marktclusters niet bedoeld om de ketenpositie te versterken?

'Die hebben we in 2021 inderdaad met dat doel ingericht. Maar we hebben afgelopen twee jaar ook ervaren hoe moeilijk het is om varkenshouders te organiseren. Maar door wat wij doen is er wel reuring. Het is onvoorstelbaar tot wat voor tegenreacties en druk vanuit ketenpartijen dat heeft geleid. Bijvoorbeeld slachterijen die nu zelf klankbordgroepen hebben ingesteld. Of individuen benaderen en onder druk zetten.

'Er wordt alles aan gedaan om varkenshouders weer in het hok te krijgen.Voordeel is dat ik geen varkens te verkopen heb. Daardoor kan ik mijn rol pakken. Voor varkenshouders is dat kwetsbaar. De markt is bikkelhard.'

Hoe nu verder?

'Doel voor 2023 is om meerdere marktclusters operationeel te hebben inclusief de ondersteuning die vanuit het cluster gewenst wordt. Verder wordt het palet van marktinformatie en benchmarken van prijzen voor de leden uitgebreid. En zetten we verdere stappen met ACM voor eerlijke ketens en prijsnoteringen.

'Binnen het Landbouwakkoord moeten de mogelijkheden voor producentenorganisaties worden verruimd, zodat ook echt inhoud gegeven kan worden aan betere verdienmodellen en een sterkere positie voor varkenshouders in de verschillende nationale en internationale productieketens.'

Wat is daarbij de rol van de overheid?

'De overheid kan de markt niet structureren, maar wel kaders scheppen voor een gelijk speelveld in Nederland en in Europa. Landbouwminister Piet Adema heeft ook al verschillende keren aangegeven dat hij dat belangrijk vindt. Vlees bijvoorbeeld, dat tegen lagere standaarden is geproduceerd dan die van ons, hoort gewoon niet in Nederlandse supermarkten thuis.

'In z'n algemeenheid geldt dat de opeenstapeling van regelgeving in ons land een forse stijging van de kostprijs tot gevolg heeft. Dat moet anders. Wij willen een systeem met minder regels en minder controles. Doelvoorschriften in plaats van middelvoorschriften. Ondernemerschap en vakmanschap en vertrouwen daarin moeten weer centraal komen staan.'