Joris Roskam: 'Agrifirm test meten milieubelasting in open teelten'

'Het werkt niet stimulerend om telers met regeltjes te belagen. In het gewasbeschermingsbeleid is het beter vooraf de doelen voor waterkwaliteit en milieu-impact scherp te stellen. Vervolgens moet de overheid de sectoren meer vrij laten in de wijze waarop telers deze doelen willen bereiken.'

Het werkt stimulerend als we de teruggang in milieu-impact op bedrijfsniveau kunnen meten

Joris Roskam, duurzaamheidsmanager AgriFirm

Joris Roskam zegt dat in de visie van landbouwcoöperatie Agrifirm sturen op doelen in het gewasbeschermingsbeleid centraal moet staan en niet het sturen op middelen. Wel moeten sectoren dan in staat zijn om prestaties in de praktijk te monitoren.

Waarom sturen op doelen?

'In Farm to Fork spreekt de Europese Commissie over een middelenreductie van 50 procent. Wij vinden het beter om te sturen op terugdringen van milieu-impact en telers handelingsperspectief bieden. Dat werkt stimulerender, vooral als we de voortgang op bedrijfsniveau meten.'

Hoezo werkt dat stimulerend?

'Kijk naar het antibioticagebruik in de veehouderij, waar de sector zelf de handschoen heeft opgepakt. Het gebruik is destijds onafhankelijk van de overheid gemonitord. Doordat bedrijven, adviseurs en veeartsen hun eigen resultaten vergeleken, lukte het om het gebruik met 70 procent terug te dringen. Het is een systeem waarbij bedrijven van elkaar leren, zonder dat de data op straat komen te liggen en dus ook in dit geval zonder verbod op het gebruik van antibiotica.'

In hoeverre is milieubelasting te meten?

'Een brede vertegenwoordiging van sectoren, afzetpartijen, kennispartijen en de overheid werkt aan de nieuwe MilieuLast Indicator Gewasbescherming. Deze indicator geeft een weerspiegeling van de milieu-impact van de gewasbescherming op teeltbedrijven. Meer nog dan bij de CLM-milieumeetlat doet dit instrument naast het middelengebruik ook recht aan inspanningen van telers als zij bijvoorbeeld werken met akkerranden of teeltvrije zones.'

Wat houdt het dashboard in waarmee Agrifirm in de praktijk gaat testen?

'Op basis van indicatoren meten wij de prestaties van telers op het gebied van milieubelasting, biodiversiteit en CO2-footprint. Daaraan koppelen we een economische component om vast te stellen wat de milieu-inspanningen doen met het rendement.

'We willen dit dashboard binnenkort met telers testen. Doel is om naast het vergelijken van bedrijven ook op basis van de vastgelegde gegevens duurzaam geteelde producten te kunnen vermarkten. Bijvoorbeeld als een bakker CO2-neutraal brood wil bakken, dan zoeken wij de geschikte tarweproducent.'

Hoe kijkt de praktijk aan tegen dit initiatief?

'Het delen van data ligt gevoelig. Verder bestaat in de sector de angst te worden afgerekend op de resultaten van de monitoring. Wij vinden echter dat het telers vooral handvatten biedt en ook dat het zorgt voor een betere motivatie om aan de slag te gaan met verduurzaming van de teelt.'

Ondertussen raken open teelten middelen kwijt.

'Ja dat klopt, daarom zijn we als Agrifirm ook druk bezig om toekomstbestendige alternatieven te zoeken. Maar middelen een-op-een vervangen wordt lastiger. Veelal zijn we afhankelijk van combinaties van elementen zoals teelttechniek, betere rassen en nieuwe middelen om teelten in de benen te houden.'

Gaat het lukken om 50 procent reductie op de milieu-impact te realiseren in 2030?

'We komen een heel eind. Wel zijn er zorgen over de bestrijding van virussen in enkele gewassen. Verder zal ook de schimmelbestrijding een serieuze uitdaging worden als we nog meer middelen kwijt raken.'