Teelt zonder fungiciden in 2030 lijkt utopie

Deze vragen stonden vorige week centraal tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging in Wageningen. Enkele telers schetsten hun praktische dilemma's. Experts gingen in op oplossingsrichtingen voor de bestrijding van plantenziekten met minder chemie.

Akkerbouwer Jasper Roubos in de Haarlemmermeer maakt zich zorgen over de verminderde gevoeligheid van schimmelziekten. 'Wij zijn afhankelijk van slechts enkele effectieve middelen en daarom is het lastig om goed resistentiemanagement uit te voeren. Vooral in uien hadden we daardoor afgelopen jaar veel problemen met valse meeldauw. Goede middelen, zoals mancozeb, raken we kwijt zonder dat alternatieven voorhanden zijn.'

Het bollenbedrijf Gebroeders Hulsebosch in het Noord-Hollandse Schagerbrug is het gelukt om hun fungicidengebruik in tien jaar tijd te halveren. Nick Hulsebosch vertelt dat het bedrijf, dat hij samen met zijn vader, oom en neven runt, heeft ingezet op verbetering van de bodemkwaliteit als basis voor verduurzaming van de teelt.

EIgengemaakte compost

'Met een groep bollentelers werken we in de telerscoöperatie NLG Holland aan een gezonde bodem. Dat gebeurt door optimale aanvoer van eigengemaakte compost en inzaai van groenbemesters.' Volgens Hulsebosch resulteert dit in een vitaler gewas met minder ziektedruk.

Hulsebosch heeft wel de ervaring dat werken aan bodemkwaliteit en reductie van het middelengebruik veel tijd vragen. Verder benadrukt hij dat de beschikbaarheid van goede middelen essentieel blijft voor het rendement van de teelt. 'We kunnen ons geen misoogst veroorloven en moeten vuur en zuur wel kunnen bestrijden als dat nodig is.'

Lang groeiseizoen

Fruitteler Wilbert van Wijk legt uit dat appels en peren vanwege het lange groeiseizoen gevoelig zijn voor schurft, meeldauw, vruchtboomkanker en zwart vruchtrot. 'Daarbij hebben wij te maken met bovenwettelijke eisen van de markt en de verwachting van consumenten dat wij altijd klasse I-fruit leveren zonder beschadigingen.'

Als de fruitteelt meer sterke fungiciden kwijtraakt, vreest Van Wijk dat hij vaker moet spuiten. 'De puzzel wordt lastiger. Onze zorg is dat we problemen krijgen met de lange bewaring als we in het groeiseizoen de schimmels niet kwijtraken.'

Genetica als heilige graal

Als het gaat om verduurzaming, wordt genetica vaak gezien als heilige graal, stelt directeur Robert Graveland van aardappelveredelaar HZPC-research. 'Maar veredeling is wel een proces van lange adem. Wij proberen met nieuwe technieken de ontwikkeling van nieuwe rassen te versnellen. Als wij rassen met resistenties vervolgens op de markt brengen, is het van belang dat de praktijk daar zuinig mee omgaat. Voor de ondersteuning kunnen groene gewasbeschermingsmiddelen een rol spelen.'

Aansluitend hierop stelt Jolanda Wijsmuller van Bayer dat ook de ontwikkeling van groene middelen nog veel tijd nodig heeft. Niet alleen vanwege de moeizame toelating. 'We zien dat de effectiviteit van de huidige biofungiciden tegenvalt. Ze zijn niet sterk genoeg om synthetische middelen een-op-een te vervangen. Verder laat de echte innovatie, ook in de pijplijn, nog op zich wachten.'

Groene middelen

Wijsmuller gaat ervan uit dat groene middelen voorlopig vooral worden gebruikt in robuuste teeltsystemen in combinatie met bijvoorbeeld resistente rassen, zoals Graveland ook al voorstelde. Zij waarschuwt er wel voor dat er nog veel kennis en dus onderzoek nodig is voor het succesvol toepassen van dergelijke systemen.

Onderzoeker Leendert Molendijk van Wageningen University & Research gaat verder in op de systeembenadering als mogelijkheid om de ziektedruk te beperken. Strategieën voor Integrated Crop Management worden uitgewerkt. 'Doel is het ontwikkelen van werkbare systemen met als pijlers een uitgekiend bouwplan, sterke rassen, een weerbare bodem en veel monitoring. Dit moet worden uitgevoerd op regioniveau en over meerdere seizoenen.'

In grote onderzoeksprogramma's die de afgelopen jaren zijn opgestart en waarvan ook 'Boerderij van de Toekomst' onderdeel uitmaakt, blijkt al dat met systeembenadering 40 tot 79 procent besparing op het fungicidengebruik mogelijk is. De besparing is volgens Molendijk afhankelijk van het groeiseizoen en het gewas. 'In aardappelen lijkt meer winst te halen dan in suikerbieten', meldt de onderzoeker.