'Zet Jaap van Bruchems ideeën over lager ruweiwitgehalte voort'

Rond 2000 concludeerde Jaap van Bruchem dat melkvee met veel minder ruw eiwit toe kon dan eerder werd aangenomen. Onderzoek van dierenarts Schmack bevestigt dat het ruweiwitgehalte de 13,5 procent niet moet overschrijden.

Van Bruchems aandacht ging vooral naar het voer en de melkgift. Schmack verdiepte zich in de veegezondheid. Hij toonde aan dat bij hogere ruweiwitgehaltes de levers het na verloop van tijd begeven. Er komt vrijwel geen vee meer in het slachthuis met een gezonde lever.

Onderzoek van Vanhoof toont aan dat je per keer niet meer dan 9 kuub drijfmest moet uitrijden, anders nemen ammoniakemissies toe. Extra kunstmest leidt tot hogere emissies. Eerder onderzoek toont ook hoge emissies van waterstofcyanide en lachgas door kunstmest en dierlijke mest.

Onderzoek van Swerczek leert dat hoge gehaltes kalium en nitraat in voer leiden tot het kalium-nitraatsyndroom. Dieren krijgen latente kopziekte: ze gaan niet dood maar zijn wel ziek. Bij het passeren van een kritische grens worden ze chronisch ziek. Symptomen zijn klauwproblemen, vruchtbaarheidsproblemen, uierontsteking en lebmaagverdraaiing.

Extra zout geven

Swerczeks remedie was om de dieren in de kritische jaargetijden extra zout te geven. Chiy en Philips in Wales onderstrepen dat en stellen dat met extra natrium op het gras schadelijke stikstofverbindingen beter worden omgezet in eiwit.

Is alleen het ruweiwitgehalte omlaagbrengen afdoende? Analyses van kuilgras laten zien dat de gehaltes aan ammonium en nitraat veel te hoog zijn. Gemiddeld bestond 45,8 procent van het stikstofgehalte uit nitraat- en ammoniumstikstof, terwijl de kritische grens bij 33 ligt. Slecht gras bevat ook nitriet en stikstofmonoxide. Die worden alleen niet meegeteld, want niet gemeten.

Uit data van Royal FrieslandCampina en anderen blijkt dat de gehaltes magnesium, sporenelementen en vitamines in melk dramatisch zijn teruggelopen. Het magnesiumgehalte is gehalveerd, de sporenelementen zijn 8 tot 33 en de vitamines 2,5 tot 15 keer te laag.

Vitamine C is onmisbaar

Ammonium- en kaliummeststoffen zorgen dat natrium, calcium, magnesium en sporenelementen slechter worden opgenomen. En hoe meer nitraat wordt gegeven, des te minder vitamine C wordt gevormd. Vitamine C is onmisbaar voor het immuunsysteem.

Kort samengevat staan hieronder de belangrijkste remedies:
1. Verlaag het ruw eiwit in het rantsoen.
2. Verlaag gehaltes ammonium en nitraat in voer door zout over het gras te strooien of spuiten en seacrop te voeren. Magnesium en de sporenelementen in seacrop zorgen dat pensbacteriën ammonium en nitraat omzetten in goed eiwit.
3. Behandel mest met aarde of basaltisch gesteentemeel om resterende anorganische stikstof te binden en emissies te verlagen.

Betere melkkwaliteit

Op deze manier worden dieren weer gezond en krijgen we een betere kwaliteit gras en kruiden. Verder is de stikstofemissie drastisch lager, de melkkwaliteit beter en bespaart de boer op kosten. Alle grondgebonden veebedrijven kunnen blijven boeren, omdat de natuur wordt gespaard als ze deze maatregelen toepassen.

Binnenkort gaan we deze ideeën verder uitdiepen tijdens een studiedag die is geïnspireerd op het gedachtegoed van Van Bruchem.