Minder spuiten bij sterkste bietenrassen

Veredelaars richten zich sterk op de ontwikkeling van suikerbieten met een goede resistentie, of beter gezegd 'tolerantie', tegen cercospora. Een jaar of vijf geleden werd duidelijk dat cercospora meer aandacht nodig had. Met name in het noordoostelijke zandgebied vonden adviseurs van Delphy een toename van de ziektedruk.

Cercospora bleek door resistenties in de rassen te breken en fungiciden werden minder effectief. Suikerbieteninstituut IRS besloot extra te letten op de ziekte bij de rassenbeoordeling.

Bladziektes in suikerbieten kunnen voor opbrengstderving zorgen, maar het sterkst geldt dat voor cercospora en stemphylium. Wim Zandvoort van zaadfirma SESVanderHave zoekt de verklaring in het gedrag van deze ziektes: ze maken het blad dood en sporuleren op dat dode blad. Meeldauw, roest en ramularia doen dat op levend blad en zijn daardoor gemakkelijker te bestrijden.

Zandvoort en de vertegenwoordigers van andere zaadbedrijven die met suikerbieten werken, hebben twee boodschappen voor de telers: blijf de ziektes onder controle houden en houd de rasontwikkeling in de gaten, want er komen sterke rassen aan met goede opbrengstpotentie.

Directeur Jan Willem van Roessel van suikerbieteninstituut IRS ziet de snelle ontwikkeling van bietenrassen. 'Ze zijn qua cercosporaresistentie steeds beter en qua opbrengst komen ze dicht bij de andere rassen die nu op de lijst staan.'

Totale financiële plaatje

Het noord- en zuidoosten van het land hebben volgens Van Roessel de grootste behoefte aan dergelijke rassen. 'Het hangt van het totale financiële plaatje af wat je kiest als teler. De meerprijs, de grootte van het probleem en de relatieve opbrengst bepalen of het gunstig is.'

Met rassen die goed mee kunnen komen met de 'oude rassen' van de lijst en die een stukje opbrengstzekerheid en mogelijk middelenbesparing brengen, kunnen telers in gebieden met hoge ziektedruk uit de voeten, denkt Van Roessel.

Blijven monitoren

Voor cercospora en stemphylium heeft het IRS specifieke proeven aangelegd. Daar beoordelen de onderzoekers de gevoeligheid van de rassen. Ze doen dat met en zonder bestrijding, om de raseffecten te kunnen beoordelen. Van Roessel stelt dat telers wel moeten blijven monitoren op ziektes.

Een resistentie voor de ene bladziekte zegt niets over de andere ziektes en bovendien blijft het belangrijk aan resistentiemanagement te doen. Helemaal niet meer spuiten is onverstandig, minder is mogelijk, zegt Van Roessel.

'De toekomst is resistenties tegen bladschimmels en minder middelengebruik', vertelt Bram Maarsingh van Betaseed. 'Met alle nieuwe rassen houden wij hier rekening mee. De hoge eisen hieraan passen in de strategie om met geïntegreerde ziektebeheersing bieten te telen.'

In gebieden waar allang bieten worden geteeld is de kans groter op cercosporabesmetting, vervolgt Maarsingh. 'De sporen zitten in de grond. Bij eerstejaarskandidaatrassen in onderzoek staan al rassen die een 9 scoren op bladgezondheid cercospora. Ze komen er dus aan.'

Rassen vielen door de mand

Marcel Arts van zaadbedrijf KWS herinnert zich goed hoe enkele jaren geleden rassen door de mand vielen, ondanks resistenties en bespuitingen. 'Bij Delphy zeiden ze toen dat we het zonder extra aandacht niet zouden halen. De nieuwe rassen kunnen nu al veel meer. Wij brengen rassen met een heel sterke resistentie en een goede opbrengst, aangeduid met CR+, op de lijst. Ze blijven in potentie groen en besparen op middel.'

Arts citeert de leus van Amerikaanse collega's die al met dit soort rassen werken: 'Spray number one and two and skip a few.' Bij rassen die een 9 scoren op bladgezondheid cercospora is middel besparen mogelijk. Met een paar bestrijdingen voorkomt de teler resistentieopbouw tegen middelen en vermindert hij de hoeveelheid sporen in de grond.

Het hoge tempo in de rasontwikkeling is mogelijk bij bieten door de hybrideveredeling en het gebruik van markers om de goede kruisingen snel te selecteren. Arts zegt dat in 2022 twee rassen beschikbaar zijn voor ieder 1.000 hectare. Ze komen in de jaren daarna voor grotere arealen beschikbaar.

Focus op bladgezondheid

Bart van der Weijden van zaadbedrijf Strube zegt dat Strubes rassen ook snel beter worden. Nu scoren ze 8 punten op bladgezondheid voor cercospora. Voor de telers betekent dit dat ze net zo scherp moeten letten op verspreiding van de bladziekte als bij gevoeligere rassen, maar hij verwacht ook snel sterkere rassen uit de Strube-programma's.

Sommige rassen, zoals Hannibal, scoren al een 7,5 zonder dat hier zoveel focus op lag in de veredeling, aldus Van der Weijden. Voor de sterkste rassen zoeken de veredelaars naar materiaal uit wilde soorten, die dan nog moeten worden teruggekruisd in commerciële rassen. Het kost even tijd om het opbrengstniveau terug op niveau te krijgen.

'Absolute resistentie kan niet', zegt Van der Weijden. 'Het benaderen daarvan wel. Deze rassen kunnen zich ook elders bewijzen, zoals in Zuid-Holland. Mogelijk kunnen we een of twee bespuitingen besparen. Het scheelt middel en arbeid en je bouwt veiligheid in, want een bespuiting lukt niet altijd perfect op tijd.'