Girls only-kuikens breken door in Nederland

Een bewegingsmeter bepaalt eerst of eieren in de broederij van Respeggt in het Gelderse Barneveld bevrucht of onbevrucht zijn. Het is dag negen van het broedproces als de bevruchte eieren op een transportband worden gefixeerd onder een hoek van 45 graden. Een camerasysteem bepaalt vervolgens de ideale plek voor het nemen van een monster uit het ei.

Vervolgens brandt een laser een gat van 0,3 millimeter in het ei. Een zuigertje haalt een minuscule hoeveelheid vloeistof op, wat kan worden geanalyseerd in het lab. 'We kunnen dan twee technieken gebruiken: een PCR-test om via het DNA het geslacht te bepalen en een hormonale test', zegt directeur Martijn Haarman van Respeggt en Plantegg, dochterondernemingen van Hatchtech in het Utrechtse Veenendaal.

De DNA-analyse onder de naam Plantegg is al in bedrijf bij broederij Ter Heerdt, terwijl zowel bij een broederij in Frankrijk als op de locatie in Barneveld de hormonale tests worden uitgevoerd. Haarman en consorten hebben via het label Respeggt voor de eieren 'zonder kuikendoden' ook een afzetmarkt, onder meer via supermarktketen Jumbo. De gesekste haantjeseieren verwerkt Respeggt direct tot veevoer. Per ongeluk uitgebroede haantjes worden afgemest.

Geslachtsbepaling peperduur

Geslachtsbepaling is peperduur, beseft Haarman. 'Als je het omrekent naar de prijs van een leghen, gaat het om zo'n 3,50 euro extra. Bijna een verdubbeling. Als je dit bedrag verwerkt naar de eieren die de leghen legt, gaat het om ongeveer 1 cent per ei. Uiteindelijk is het dus de consument die bepaalt of het voorkomen van kuikendoden ook deze hogere prijs waard is.'

Wouter Bruins, mede-oprichter en -directeur van het Leidse bedrijf In Ovo, is minder happig om over prijzen te praten. 'Omdat je daarmee ook deze prille markt kan verstoren. Het belangrijkste is dat we merken dat de retail wil betalen voor geslachtsbepaling en dat de consument het prijsverschil nauwelijks zal gaan merken.'

Vruchtwaterpunctie

Dit voorjaar kwam In Ovo naar buiten met de machine Ella, waar bijna tien jaar lang aan is gesleuteld. In tegenstelling tot Respeggt haalt Ella via een naald wat vloeistof op uit het broedei. 'Het is het best vergelijkbaar met een vruchtwaterpunctie bij zwangere vrouwen. Wij zetten vervolgens massaspectrometrie in om via minuscule druppeltjes te testen op de biomarker sabineamine, die we zelf ontdekt hebben', legt Bruins uit.

De betrouwbaarheid van de hightechmachine is hoger dan 95 procent en In Ovo denkt op korte termijn in 99 procent van de gevallen het geslacht juist te kunnen bepalen. 'De meting duurt minder dan een seconde en binnen een kwartier hebben we de roze en blauwe broedeieren gesorteerd aan het eind van de lijn', weet de In Ovo-oprichter.

Zowel In Ovo als Respeggt leggen de extra kosten niet op het bordje van de pluimveehouders. 'Wij leveren eierhandelaren een dienst door de geslachtsbepaling voor hen te doen. Via blocktaintechnologie is het hele proces transparant en fraudebestendig', oordeelt Respeggt-directeur Haarman.

Haarman ziet de technologie als een win-winsituatie. 'De sector laat zien dat hij heeft geluisterd naar de maatschappelijke wens om geen haantjes te doden. En de milieubelasting blijft beperkt, doordat veel hanen niet meer worden afgemest.'

Goed opschaalbaar

In Ovo heeft een samenwerking met eierhandelaren G. Kwetters & Zn., Interovo Egg Group and Gebr. Van Beek. De eerste Ella draait bij broederij Het Anker en een veel grotere machine is in aantocht. Bruins: 'De afnemers betalen per test en de machine blijft van ons. Het is in dit beginstadium financieel heel risicovol, maar zeer goed opschaalbaar en daar werken we hard aan.'

Het seksen van de broedeieren komt in Noordwest-Europa in een stroomversnelling terecht, zien Haarman en Bruins. Vooruitlopend op de Duitse Ohne Kükentöten-wetgeving omarmen grote retailers dezelfde boodschap. Het dwingende karakter leidt tot perverse prikkels in de markt, ziet Haarman.

Afmesten onrendabel

Hanen afmesten is onrendabel, vanwege de hoge voerconversie ten opzichte van de vleesopbrengst. Als omweg kunnen partijen in de markt het 'zonder kuikendoden' nu nog realiseren door haantjes onder soms discutabele omstandigheden in Oost-Europa op te fokken. Haarman: 'Ik vind dat we als sector een stap achteruit zetten, zowel voor het dierenwelzijn als het milieu.'

De geslachtsbepaling zal snel gemeengoed worden, stelt Bruins. De testkosten zullen rap omlaag gaan. 'Pluimveehouders kunnen bij elke volgende opzet bepalen of ze girls only-kuikens willen bestellen.'