Klimaatwet landt ook op het boerenerf

Achtergrond Politiek René Bouwmeester 27 apr 2021 om 08:05uur

De lidstaten van de Europese Unie (EU) en het Europees Parlement hebben vorige week een voorlopig akkoord gesloten over het opschroeven van de klimaatdoelstellingen. Deze afspraak wordt vastgelegd in de klimaatwet. In het kielzog volgen plannen die ook op het boerenerf belanden, zoals carbon farming.

Het voorstel van de Europese Commissie voor de klimaatwet is bedoeld om het doel van de Green Deal – tegen 2050 een klimaatneutrale economie en samenleving – in wetgeving om te zetten.

Dit betekent onder meer dat de lidstaten in 2030 55 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. De tussendoelstelling voor 2040 moet nog worden bepaald. Voor het eerst worden deze doelstellingen bij wet vastgelegd. De wet moet erop toezien dat de klimaatdoelstelling van Parijs wordt behaald en dat lidstaten kunnen worden aangesproken op hun inspanningen. Over sancties bij het niet halen van de doelstelling worden nog afspraken gemaakt.

De EU kiest voor een tweesporenbeleid om de doelstelling te behalen. Enerzijds moet CO2-uitstoot worden gereduceerd, anderzijds moet uitstoot worden gecompenseerd. De onderhandelaars van de lidstaten en het parlement geven voorrang aan emissiereductie boven het compenseren van uitstoot.

Timmermans wil van carbon farming bedrijfsmodel maken

Beter bosbeheer

Het compenseren van onvermijdelijke uitstoot kan volgens de Europese Commissie onder meer worden bereikt door beter bosbeheer, het investeren in innovatie en het beschermen van ecosystemen.

Het verminderen van de uitstoot moet mogelijk worden door nog meer in te zetten op hernieuwbare energie, schoner transport, energiebesparing, kringloopeconomie en vergroening van de landbouw.

Hoe deze middelen kunnen worden ingezet is nog niet helder omschreven. De Europese Commissie heeft toegezegd later concretere plannen te presenteren. Wel is duidelijk dat de landbouw hier nadrukkelijk aan kan bijdragen.

Koolstofboeren

Eurocommissaris Frans Timmermans noemde onlangs carbon farming, ook wel koolstofboeren, als een belangrijk onderdeel van de oplossing. Hierbij wordt koolstof uit de atmosfeer opgenomen en opgeslagen in de bodem, bovengronds gebeurt dit in de biomassa van langlevende planten en bomen.

Boeren kunnen daarvoor gewassen telen die relatief veel koolstof opnemen of juist veel koolstof toevoegen aan de bodem. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om rustgewassen zoals graan of groenbemesters of (kruidenrijk) grasland. Daarnaast helpt het gebruik van dierlijke mest in plaats van kunstmest en het toedienen van compost.

Betaald koolstof opslaan

Timmermans wil carbon farming ontwikkelen tot een nieuw agrarisch bedrijfsmodel. Boeren krijgen in zo'n situatie betaald voor koolstofopslag. Bedrijven die veel CO2 uitstoten, kunnen dit compenseren door 'credits' te kopen van boeren die koolstof vastleggen in de bodem. Maar alleen na hun uiterste best te hebben gedaan om de uitstoot te reduceren.

• Lees ook: Rabobank verbindt boeren en bedrijven in CO2-bank

Hoe zo'n regeling er precies uit gaat zien, is nog niet bekend. De commissie gaat eind dit jaar een concreet voorstel doen voor koolstofboeren. In 2022 of 2023 moet een koolstofcertificeringssysteem operationeel worden om de markt te stimuleren. Daarnaast komen er stimuleringsregelingen om aan carbon farming te doen.

Gesprek met LTO

De Eurocommissaris spreekt de komende tijd met diverse vertegenwoordigers van de agrarische sector, waaronder LTO-voorzitter Sjaak van der Tak. Dit gesprek vindt begin mei plaats en is bedoeld om standpunten en ideeën uit te wisselen.

De EU is niet uniek in haar klimaataanpak. De Amerikaanse president Joe Biden heeft aangekondigd dat koolstofopslag het belangrijkste onderdeel wordt van zijn landbouwbeleid. Deze week maakte hij bekend dat de Verenigde Staten in 2050 klimaatneutraal willen zijn.

Frankrijk is een stapje verder met koolstofwetgeving

Agrarische bedrijven in Frankrijk kunnen al aan de slag met een vorm van carbon farming. Op dit moment worden de eerste projecten gerealiseerd. De Franse regering lanceerde in 2019 het idee voor een koolstofarm label, LBC. Het heeft tot doel projecten binnen de landbouw te certificeren die de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Het label kan onder meer worden verkregen bij inzet van landbouwmethoden die resulteren in extra vastlegging. Agrarische bedrijven in Frankrijk met projecten die zijn gecertificeerd met het LBC-label kunnen financieel worden gesteund door private partijen of lokale overheden die hun CO2-uitstoot willen compenseren via 'koolstofkredieten'.