Ombudsman: burgerforum is toevoeging voor klimaatbeleid

Dat concludeert een onafhankelijke adviescommissie onder leiding van voormalig ombudsman Alex Brenninkmeijer, die de afgelopen maanden onderzoek deed naar de mogelijke inzet van burgerfora bij het klimaatbeleid. De Nederlandsche Bank (DNB) roept in het jaarverslag ook op tot meer vergroening.

De adviescommissie adviseert het nieuwe kabinet om in de komende jaren vorm te geven aan een sterke betrokkenheid van burgers bij het klimaatbeleid. Brenninkmeijer: 'Aan de formatietafel maken politici keuzes om recht te doen aan de sociale kant van het klimaatbeleid. Wij roepen deze politici op om burgers serieus te betrekken en zo ervaring op te doen met het burgerforum ter versterking van onze democratie.'

Inzet burgerforum

Om een burgerforum succesvol te laten zijn, moet worden voldaan aan een aantal voorwaarden. De commissie noemt de volgende voorwaarden: de juiste vragen moeten worden gesteld, vooraf moet duidelijk afgesproken zijn wat betrokken politici met de uitkomsten van het burgerforum gaan doen, het burgerforum moet representatief zijn samengesteld en beschikken over de nodige middelen om gelijkwaardige deelname mogelijk te maken.

Verder moet er een goede verbinding zijn tussen de deelnemers aan het forum en het brede publiek en het proces moet goed worden ondersteund. Een burgerforum mag niet vrijblijvend zijn. Daarom is essentieel dat in de politieke besluitvorming de voorstellen uit het forum worden afgewogen en dat serieuze opvolging is gewaarborgd, concludeert Brenninkmeijer.

Leren en onderzoeken

Effectieve en bredere inzet van burgerfora vraagt om een structurele benutting van de kennis over burgerfora en het leren in een netwerk van relevante partijen op lokaal, regionaal en nationaal niveau. Belangrijk is dat daarin wordt voortgebouwd op bestaande kennis en ervaring en dat er ruimte is voor het leren van fouten.

Leren over burgerfora kan niet los worden gezien van de bredere ontwikkeling van burgerparticipatie. De commissie stelt daarom voor om een forum te organiseren van vele betrokkenen bij burgerparticipatie – in de eerste plaats burgers – die samen een voorstel ontwikkelen voor een structuur en werkwijze waarin participatie wordt gemonitord en waarbinnen kennis wordt ontwikkeld en gedeeld.

Burgerparticipatie

Een burgerforum is een intensieve vorm van burgerparticipatie waarbij een min of meer representatieve groep burgers, vaak geselecteerd door loting, in gesprek gaat en met adviezen komt over een voorgelegd vraagstuk. Een burgerforum heeft een doorlooptijd van ongeveer zes maanden met bijeenkomsten verspreid over meerdere dagen of weekenden.

Tijdens deze bijeenkomsten doorlopen de deelnemers een intensief proces van informatieverzameling en dialoog om tot een gezamenlijk oordeel te komen over de vraag die op tafel ligt. In binnen- en buitenland zijn er al aansprekende voorbeelden van burgerfora.

DNB vraagt actie

DNB hamert er in het jaarverslag ook op dat Nederland meer moet doen om de economie te vergroenen, want het huidige klimaatbeleid volstaat niet om aan de klimaatdoelen te voldoen. Volgens de toezichthouder is het tegengaan van klimaatverandering de 'grootste uitdaging' voor Nederland in de nasleep van de coronacrisis.

Een terugkeer naar de wereld van voor de virusuitbraak is volgens DNB zeker niet wenselijk als het gaat om de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Anders zouden klimaatveranderingen weleens desastreuze gevolgen kunnen hebben, ook voor de financiële wereld. Denk aan de gevolgen van extreme weersomstandigheden zoals grote stormen voor verzekeraars.

'Alle goede voornemens ten spijt is Nederland zeker niet de beste leerling van de Europese klas waar het lessen in duurzaamheid betreft', constateert DNB. Om in 2050 klimaatneutraal te zijn, een ambitie die de Europese Raad onlangs heeft bevestigd, moet de CO2-uitstoot in Nederland met 2,7 procentpunt per jaar omlaag. Maar het tot nu toe vastgestelde en voorgenomen beleid leidt tot een jaarlijkse daling van 2,3 procentpunt tot 2030.

Coronapandemie

Door de coronapandemie is de uitstoot van CO2 afgelopen jaar wel fors gedaald. Wereldwijd ging deze met 6 tot 7 procent omlaag, merkt DNB op. Tegelijkertijd liet de tweede helft van het jaar zien dat de uitstoot bij economisch herstel ook snel weer opveert.

Nederland wacht daarnaast nog andere uitdagingen in het verduurzamen van de economie. Om biodiversiteit op peil te houden en verdere ecologische schade tegen te gaan, moet volgens de deskundigen van DNB ook de uitstoot van stikstof worden teruggebracht. Beprijzing van stikstofuitstoot zou de uitkomst kunnen bieden, opperen ze. Maar dat zou dan wel gepaard moeten gaan met regelingen om getroffen sectoren bij de noodzakelijke veranderingen te ondersteunen.