Inkrimping veestapel kan 32.000 banen per jaar kosten

Dat blijkt uit een vergelijkende studie die Berkhout en De Puister uitvoerden. Berkhout: 'Om de milieuproblemen echt op te lossen, moeten we niet alleen de productie, maar ook onze consumptie aanpassen.'

Bij het tegengaan van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies is de agrarische sector een van de focuspunten van beleid. Zo wil D66 het aantal kippen en varkens halveren en pleiten veel andere partijen in de aanloop naar de verkiezingen ook voor hervorming van de landbouw.

32.000 banen minder

In opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vergeleken de onderzoekers van Wageningen Economic Research ingrepen zoals een plafond aan stikstof- en fosfaatproductie, ingrijpen in de mestmarkt en technische maatregelen.

Zo kan een klimaatneutraal plafond aan de stikstof- en fosfaatproductie leiden tot 12 procent minder melk- en kalfkoeien, 30 procent minder fokvarkens, en 35 procent minder vleesvarkens. Dat kost de sector, die naast de veebedrijven zelf ook toe- en afnemende industrie en dienstverlening omvat, 32.000 banen in een jaar.

De rode draad uit de analyses van gevolgen van krimp is dat de effecten voor de betrokken sector en bedrijven behoorlijk kunnen zijn. Maar afgezet tegen de toegevoegde waarde van het gehele agrocomplex zijn de gevolgen te overzien en varieert het percentage waarmee de sector krimpt tussen de 1 en 9, melden de onderzoekers. Afgezet tegen de totale toegevoegde waarde van Nederland is het effect nog beperkter, omdat het economisch belang van de agrosector in Nederland relatief klein is.

Waterbedeffect

Mocht het volgende kabinet een flinke klapper wil maken met milieudoelstellingen in de landbouw, dan is krimp van de veestapel slechts één kant van de medaille. Berkhout: 'Als beleidsmakers alleen kijken naar de productie in Nederland, krijg je een waterbedeffect. We drukken het aanbod vanuit Nederland omlaag, maar ergens anders komt het zeker omhoog als de vraag niet mee daalt. Dan verschuif je de problemen alleen maar.'

Gaan we in Nederland minder vleeskoeien houden, maar wel evenveel rundvlees blijven eten, dan zal in het buitenland het aanbod stijgen. Nederland exporteert ruwweg 75 procent van de agrarische productie en importeert 75 procent van de voedselconsumptie. Berkhout roept beleidsmakers dan ook op breder te kijken dan productie, en ook consumptie te beïnvloeden met beleid. Dat kan bijvoorbeeld met een belastingheffing op dierlijk eiwit: een vleestaks.

Puzzelstukje

De studie van Berkhout en De Puister is een puzzelstukje in de grote vraag waar het naartoe moet met ons voedselsysteem en wat dat dan betekent. Berkhout beaamt: 'Deze studie alleen is niet genoeg om conclusies te trekken over waar het beleid naartoe moet. Er wordt bijvoorbeeld niet gekeken naar ruimtegebruik, terwijl dat een ontzettend belangrijke discussie is wat betreft landbouw, biodiversiteit.'