Ecologische voetafdruk kip lastig te meten

Een vleeskuiken van een snelgroeiend ras is in veertig dagen op een slachtgewicht van zo'n 2,5 kilo. Een traaggroeier na ruim zestig dagen. De voederconversie is bij het eerste vleeskuiken veel beter dan bij een trager groeiend ras, berekende het Vlaamse Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek. Op het eerste gezicht lijken de vleeskuikens van trager groeiende rassen dus een grotere ecologische voetafdruk neer te zetten.

Toch zijn conclusies als deze te voorbarig, waarschuwt onderzoeker Pim Mostert van Wageningen Livestock Research. 'Deze rassen hebben meer voer en een langere bezetting van de stal nodig om eenzelfde eindgewicht te bereiken. En ze worden op een lagere bezetting gehouden, dus minder kippen per vierkante meter.'

Voeding

Kijkend naar de milieueffecten speelt voeding van de dieren een belangrijke rol, stelt de onderzoeker. 'Voor trager groeiende rassen worden voeders met minder eiwit per kilo voer gebruikt. Daarmee komen andere voedergewassen in beeld met een lagere CO2-footprint.'

Mostert probeert daarom de hele voedselketen van de vleeskuikens in kaart te brengen, inclusief het gebruik van kunstmest. Hij maakt daarbij gebruik van de levenscyclusanalyse LCA. Dat is een internationale methode om de milieubelasting in de voedselketen te meten.

'Omdat je de dieren altijd de juiste nutriënten wilt voeren, gaat het om combinaties van grondstoffen met elk een eigen voetafdruk. Dat maakt de rekensom lastig', zegt de onderzoeker.

Goed verdienmodel

Binnen Wageningen University & Research loopt het publiek-private Topsector-project Greenwell. Daarbinnen staan een lagere milieubelasting, dierenwelzijn en een goed verdienmodel in de vleeskuikenhouderij centraal.

Mostert: 'Het onderzoek kan ons helpen om op al deze terreinen winst te boeken voor de sector.' Naast voeding komen ook aspecten als mestafvoer, genetica, uitval, energieverbruik en de milieubelasting van de gehele vleeskuikenketen aan bod.

Binnen het project Greenwell komen vier houderijsystemen onder de loep te liggen: regulier, biologisch en concepten als de Kip van Morgen en Beter Leven 1 ster. De belasting voor de omgeving, door onder andere fijnstof, blijft buiten beschouwing.

Kringloopgedachte

Wel besteden de onderzoekers aandacht aan de kringloopgedachte: het benutten van voergrondstoffen en reststromen die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie, met dieren die daar genetisch het meest geschikt voor zijn.

'De maatschappij vraagt om productiesystemen die tegemoetkomen aan alle aspecten van duurzaamheid, dus inclusief het milieu', duidt onderzoeker Ingrid de Jong van Wageningen Livestock Research.

'De vraag is of maatregelen om het dierenwelzijn te verhogen ook een negatief effect hebben op het milieu, de zogenoemde trade-offs. En wat zijn daar dan oplossingen voor in het houderijsysteem, het bedrijfsmanagement of in de keten?', aldus De Jong.

Basisniveau voor dierenwelzijn

De onderzoeker bestudeert al jaren het welzijnsniveau in de vleeskuikenstal. Met de komst van concepten in de supermarkt is een nieuw basisniveau voor dierenwelzijn gelegd, analyseert ze. 'We weten dat het risico op voetzoollaesies en bewegingsproblematiek minder wordt bij minder dieren per vierkante meter.'

Meer ruimte, eventueel buiten, en omgevingsverrijking stimuleren het natuurlijk gedrag van de vleeskuikens, laat De Jong weten. 'De concepten lijken daarom een stap in de goede richting te zijn. En met data proberen we na te gaan of dat echt zo is.'

Lichtere moederdieren

De Dierenbescherming heeft afgelopen jaar een onderzoek gepresenteerd naar het milieueffect van trager groeiende vleeskuikens. Hoewel het 1 ster Beter Leven-vleeskuiken 30 procent meer voer opneemt, lopen de verschillen terug (tot 16-24 procent) als ook de lichtere moederdieren worden meegerekend.

In de optelsom van milieubelasting hoort volgens de Dierenbescherming ook het beperktere antibioticagebruik in de concepten thuis.

Beter Leven uitgebreid

Het Beter Leven-keurmerk voor vleeskuikens zal verder worden uitgebreid. Bijvoorbeeld met de herkomst van het voer en het wel of niet opwekken van groene stroom op het bedrijf.

De eerste uitkomsten van het Greenwell-onderzoek zullen in de loop van 2021 worden gepresenteerd, verwacht De Jong. 'We proberen een compleet plaatje te schetsen, wat heel complex is. De inzichten zullen dus stapje voor stapje komen.'