Groeifonds kabinet is voor de lange termijn

Projecten die steun aanvragen, moeten bijdragen aan het verdienvermogen van Nederland. Het Nationaal Groeifonds is niet bedoeld voor structurele uitgaven zoals lerarensalarissen. Het is ook geen noodfonds voor kortetermijninvesteringen.

'Het gaat ook om de verbetering van het financieel rendement van investeringen', zegt Wiebes.'We willen dat de samenleving er beter van wordt. Een bedrijf dat aanspraak op het Nationaal Groeifonds wil maken, zal dus niet alleen aan zijn eigen bedrijfsopbrengst moeten denken, maar ook aan hoe de samenleving er beter van wordt.'

Een onafhankelijke commissie van tien leden, onder wie oud-minister Jeroen Dijsselbloem en voormalig DSM-topman Feike Sijbesma, gaat toezien op de verdeling van het Nationaal Groeifonds. Er zijn acht formele criteria waaraan de commissie de projecten zal toetsen. Een daarvan is dat het minimumbedrag 30 miljoen euro is en dat het om een eenmalige investering gaat.

Start-ups en innovatie

Dat bedrag is hoog omdat het om projecten moet gaan die aanzienlijke impact hebben op nationaal niveau. Volgens Wiebes kan ook het mkb aanspraak maken op het fonds. Juist projecten in technische innovatie en start-ups komen volgens hem in aanmerking voor het fonds.

De eerste 20 miljard euro in de aankomende vijf jaar wordt ongeveer gelijk verdeeld over de drie pijlers kennis, infrastructuur en innovatie. 'Voor alle drie de onderwerpen is ongeveer een derde van het totale bedrag begroot', benadrukt Hoekstra. 'Natuurlijk gaan we bekijken hoe dit zich zal ontwikkelen. Het is bekend dat infrastructuur kostbaar is. Als een infrastructureel project veel duurder blijkt te zijn, kijken we hoe dat over bijvoorbeeld over een termijn van tien jaar kunnen uitsmeren voor de kosten.' Een ander criterium zal zijn of het project klimaatneutraal is. Wiebes: 'Het gaat niet alleen om de omvang van de economie.'

Waterstofinfrastructuur

Volgens werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland kan het groeifonds bijdragen aan een sterkere en duurzamere economie en de toekomstige welvaart van alle Nederlanders. 'De energietransitie, infrastructuur en kennisontwikkeling konden niet verder zonder extra publieke investeringen', zegt voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW. Volgens hem kan met het fonds onder meer de basis worden gelegd voor een nieuwe waterstofinfrastructuur en hoogwaardig openbaar vervoer.

'Nederland had echt wat in te halen en onze infrastructuur en kennispositie piepte en kraakte', zegt voorzitter Jacco Vonhof van MKB-Nederland. Hij vindt het goed dat ondernemers zelf nieuwe voorstellen mogen aandragen aan de commissie van het Nationaal Groeifonds

Milieudefensie en Greenpeace reageren teleurgesteld op het groeifonds. Duurzaamheid is een voetnoot in het Nationaal Groeifonds en het kabinet staart zich blind op economische groei, aldus de twee milieuorganisaties.

Omslag landbouw

Greenpeace laat weten dat het zich zorgen maakt om de inzet van het fonds omdat economische groei nog steeds voorrang heeft 'op onze gezondheid en die van de planeet', zegt Faiza Oulahsen, hoofd klimaat en energie bij Greenpeace. Volgens haar is het belangrijk om nu te investeren in onder meer effectief klimaatbeleid, een omslag in de landbouw en in snelle treinverbindingen. 'Alleen zo kunnen we zorgen voor schonere lucht, gezonde natuur en een beter klimaat.'

Volgens Milieudefensie wordt met het Nationaal Groeifonds het geld van de overheid direct doorgesluisd naar grote bedrijven en is dat de wereld op zijn kop. 'Vervuilende bedrijven moeten juist gaan betalen, zodat we kunnen investeren in collectieve voorzieningen', zegt campagneleider Jorien de Lege. 'De enige duurzame weg uit de crisis is een groene. Die leidt niet naar welvaart in euro's voor enkelen, maar naar een klimaateconomie met welzijn voor iedereen', aldus De Lege.