Meer ruimte voor PFAS-houdende grond in land- en tuinbouw

Dit stelt beleidsmedewerker bodem Gerben Zijlstra van Cumela in reactie op de aangekondigde versoepeling die staatssecretaris Stientje van Veldhoven woensdag aan de Tweede Kamer stuurde. Gebaseerd op nieuwe onderzoeken van RIVM en Deltares biedt van Veldhoven na overleg met VNG, IPO, UvW en de sector op drie fronten meer ruimte.

Ten eerste een hogere PFAS-achtergrondwaarde voor de landbodem. 1,4 microgram per kilo in plaats van de felbekritiseerde 0,8 µg/kg, die maakte dat projecten in de bouw, op natuurgrond en boerenland maandenlang stokten. Ten tweede verdwijnt het verschil in regels voor toepassing van grond en bagger.

Ten derde is er meer ruimte voor het verantwoord toepassen van grond en bagger in diepe plassen. Uitgangspunt is en blijft mens en milieu voldoende beschermen en tegelijkertijd de verantwoorde ruimte zoveel mogelijk benutten, laat het ministerie van van Infrastructuur en Waterstaat weten.

Aanhangende oogstgrond

Met de versoepeling is, naast de grond- en baggersector óók de land- en tuinbouw geholpen, zegt Cumela’s Zijlstra: ‘De nieuwe drempelwaarde maakt het hergebruik van aanhangende grond bij het oogsten – de zogenoemde tarragrond – makkelijker. Deze grond moet in principe terug naar de akker.’

Dit gaat rechtstreeks of via de wasserij als spoelgrond, zoals bij bollenteelt, maar in sommige gevallen bleek bij metingen dat de oude norm werd overschreden. Met allerlei praktische en financiële gevolgen voor ondernemers van dien. ‘Met de nu verhoogde norm verwacht ik hier geen problemen meer mee.’

Hetzelfde geldt voor baggerwerk in sloten en kanalen bij percelen dat soms al bijna een jaar stil lag. ‘Dit komt weer op gang en is vooral belangrijk voor glastuinders die geen ruimte hadden om deze bagger op de kant te bergen. Zij kunnen dit slib nu makkelijker en goedkoper laten afvoeren.’

Inzaaien slibranden

Akkerbouwers die wel plek hebben naast hun sloten en kanalen kunnen de slibranden eenvoudigerr opnieuw inzaaien. Onder de oude drempelwaarde was dit risicovol, maar inmiddels niet meer. Zijlstra verwacht dat de 1,4 µg/kg in 90 procent van de gevallen volstaat om al het werk rondom bedrijven weer vlot te trekken.

Ook tijdelijke weilanddepo’s bij boeren en tuinders die hiervoor hun grond verhuren kunnen weer doorgang vinden. ‘Of makkelijker worden hergebruikt als akkergrond’, schetst de bodemexpert. Hetzelfde geldt voor grondtoepassing onder water bij beschoeiingen, dammen, stuwen, sluizen en ander werk in de polder dat nu weer kan aanvangen.

Staatssecretaris van Veldhoven licht toe: ‘PFAS zit wijdverspreid in onze bodem. Dat kunnen we niet wegtoveren. We kunnen wel op een verantwoorde manier voor mens en milieu meer ruimte bieden aan grondverzetters, baggeraars en boeren en tegelijkertijd zorgen dat de bodem niet verder vervuilt.’

200 RIVM-metingen

Hiermee zegt ze de omgeving en gezondheid van burgers, baggeraars en boeren te willen beschermen. ‘En de verantwoorde ruimte voor grond- en baggerwerkzaamheden benutten.’ Het RIVM heeft om de nieuwe veilige waarde te bepalen zo’n 200 metingen door het hele land gedaan.

De grond- en baggersector heeft in de taskforce PFAS aangegeven dat met deze verantwoorde verruimingen het overgrote deel van de knelpunten als het gaat om het toepassen van wijdverspreide PFAS-grond of bagger opgelost zijn.

‘Uiteraard blijven we goed samen met de sector en medeoverheden kijken hoe het in de praktijk loopt.’ Met deze ontwikkelingen is het tijdelijk handelingskader PFAS dan ook geactualiseerd, maar nog niet definitief.

Europees verbod op PFAS

In het najaar van 2020 wordt nog een aantal onderzoeken door het RIVM en Deltares uitgevoerd, waarna mogelijk aanpassingen volgen. Eind 2020 wordt het concept definitieve handelingskader verwacht. Samen met medeoverheden en de sector wordt dan gekeken welke ruimte uitvoerbaar en tegelijkertijd verantwoord is voor mens en milieu, laat I&W weten.

In 2021 wordt het definitieve handelingskader vastgesteld. Ondertussen blijft de staatssecretaris werken aan het voorkomen van PFAS-problemen aan de voorkant, zegt ze. ‘Met een Europees verbod op PFAS in alle niet-essentiële toepassingen.’