Corona legt gevoelig punt vleessector bloot

Voorzitter Linda Janssen van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) was witheet toen ze hoorde over de sluiting van de varkensslachterij van Vion in Apeldoorn. 'Hoe kon dit gebeuren terwijl slachterijen weten dat ze zo onder een vergrootglas liggen?', was haar reactie.

En ook voor de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) was 27 mei een zeer ongemakkelijke dag, laat woordvoerder Patrick de Leede weten. 'De dag ervoor zaten we nog met landbouwminister Carola Schouten om tafel. De inkt van de afspraken die we als sector met haar hadden gemaakt, was nog niet eens droog. En toen kregen we dit. Wat je daar ook van vindt, het is wel de verantwoordelijkheid van Vion om het op orde te hebben.'

Arbeidsmigranten besmet

Burgemeester Heerts van Apeldoorn besloot de slachterij stil te leggen, omdat er te veel arbeidsmigranten bij elkaar in busjes zaten. In de slachterij in Groenlo bleek eerder zeker 20 procent van het personeel besmet te zijn met het coronavirus.

Corona legt op deze manier een kwetsbaarheid van de vleessector bloot. 'De varkenssector is superefficiënt geworden', vindt hoofdredacteur Dick Veerman van Foodlog. 'De productie van het vlees kan daardoor tegen lage prijzen worden gerealiseerd. Het nadeel is echter dat er gelijk een groot risico is dat de keten als een kaartenhuis in elkaar stort, als er ook maar één radertje in het systeem vastloopt.'

De oplossing ligt volgens Veerman in het minder efficiënt maken van de vleesproductie. 'Dus met meer productielocaties of compartimenten.' De Foodlog-hoofdredacteur zet bij zijn betoog wel een grote kanttekening. 'In Nederland werken 400.000 arbeidsmigranten. 12.000 daarvan werken in de vleessector. Ga dan ook eens kijken in de vissector, bij ASML, in de bouw en bij bol.com. Zeker bij de visbedrijven zijn de omstandigheden vrijwel identiek. Maar ook bij de andere bedrijven is huisvesting en vervoer vaak hetzelfde geregeld.'

'Enorme blinde vlek'

Veerman noemt het een enorme blinde vlek van de overheid. 'Vlees heeft een slecht imago. Daar wordt nu op ingezoomd. Maar in alle sectoren wordt geconcurreerd op kostprijs. Dat gebeurt ook bij ASML. Daar is de vleessector niet uniek in.'

Foto: Dirk Hol

In de pluimveesector zijn er nog geen problemen ontstaan bij de slachterijen door corona. 'Als dat zou gebeuren, zijn de gevolgen mogelijk nog groter dan bij de varkens. Het systeem is zo ingericht dat vleeskuikens niet veel langer op het pluimveebedrijf kunnen blijven dan gepland', stelt Veerman.

Zo goedkoop mogelijk

Voorzitter Jan Verhoijsen van de LTO/NOP-kring vleeskuikenhouders maakt zich dan ook zorgen. Hij ziet ook dat de inzet van arbeidsmigranten aantoont dat alles zo goedkoop mogelijk moet. 'Dat merken wij als pluimveehouders, maar dat geldt ook voor de slachterijen. Uiteindelijk moet er meer betaald worden voor het vlees, zodat iedereen een eerlijke prijs kan krijgen. De keten staat onder druk.'

Dat betekent wel dat de kostprijs omhoog gaat en vlees duurder wordt. Daar ligt een probleem. Verhoijsen: 'We hebben te maken met een wereldmarkt. Maar die markt kent geen gelijk speelveld. Bij een normale wedstrijd is er een scheidsrechter die voor de twee helften van het veld dezelfde regels hanteert. In onze markt is dat niet zo. In andere landen gelden heel andere regels.'

Vrije markt

Verhoijsen is voorstander van een vrije markt. 'Maar eigenlijk is het geen vrije markt, want er zijn allerlei regels. Dan moeten die wel voor iedereen hetzelfde zijn. Ik vind het goed dat Nederland een gidsland is op het gebied van milieu en dierenwelzijn. Maar dan moet de overheid ook ingrijpen op de markt en stimuleren dat in Nederland alleen producten worden verkocht die volgens die standaarden worden geproduceerd.'

POV-voorzitter Janssen pleit voor een zuivere discussie. 'Nu lopen discussies over arbeidsmigranten, corona en de hetze tegen de vleessector door elkaar. Alles wat er gebeurt, wordt direct politiek gemaakt en juist dan is het belangrijk dat besluiten zuiver worden genomen en de impact ervan helder is.'

In Nederland buigt de commissie-Roemer zich sinds begin mei over de problematiek van arbeidsmigranten. Discussie over deze beroepsgroep is er ook in Duitsland. Per 2021 mag daar het slachten en verwerken van vlees alleen met werknemers van het eigen bedrijf worden gedaan.

'Het dienstverband van mensen is een instrument', stelt Janssen. 'Daaraan vooraf gaat de discussie hoe je met arbeidsmigranten omgaat. Het moet niet uitmaken of dit via uitzendbureau's gaat of in vast dienstverband.'

Het hoge percentage besmettingen bij de slachterijen zegt wat Janssen betreft niet alles. Het sluiten van een slachterij noemt ze desastreus. 'Ga op elk willekeurig bedrijf in Nederland testen en je vindt wellicht eenzelfde beeld: mensen die besmet zijn, maar niet ziek.'