Spoorvervoer verse producten draagt bij aan klimaatdoelen

Een van de ambities van Greenport West-Holland is om verse producten uit de regio naar landen in de Europese Unie over het spoor te vervoeren. Nu vindt dat transport vooral plaats via de weg, met de daaruit voortvloeiende uitstoot van CO2 en stikstof en de fileproblematiek.

Samen met groothandels, tuinbouwproducenten, transporteurs, een railvervoerder, gemeente Lansingerland en provincie Zuid-Holland heeft de greenport een in 2010 gestarte businesscase nieuw leven ingeblazen. De Holland Rail Terminal (HRT) zou het startpunt moeten zijn voor de eerste klimaatneutrale vervoersketen voor verse producten in Europa.

Klappolder ideale locatie

Volgens treinvervoerondernemer Mark Remie ligt de locatie Klappolder in Bleiswijk ideaal voor het bouwen van de HRT. 'De mogelijke locatie ligt direct naast het spoor, de A12 en een oud veilingterrein dat getransformeerd is tot logistiek distributiecentrum. Het valt ook nog eens binnen een straal van 40 kilometer vanaf Barendrecht, Hoek van Holland en Schiphol.'

Toen gemeente Lansingerland Remie in 2014 vroeg om een concept uit te werken, viel voor hem het kwartje hoe groot de horticulturele sector is en wat voor markt die bedient. 'Het gaat om twaalfduizend geconditioneerde vrachtwagenladingen per dag. Samen met alle scheepvaart over de Rijn heb je het over enorme emissies.'

Voorkeur voor Rotterdam

De rijksoverheid staat volgens Remie niet afwijzend tegenover het spoor als alternatief voor de weg, maar heeft daarbij de voorkeur voor het Rail Service Center (RSC) in Rotterdam. Ondanks dat dat een containerterminal is die minder geschikt is voor trailers, heeft deze wel allerlei faciliteiten en een aansluiting op de Betuwelijn.

Volgens Ruud Egas, kwartiermaker van de HRT, wil de overheid een nieuw onderzoek starten naar de meest geschikte locatie, waarbij de toenemende drukte van het personenvervoer per spoor in de omgeving van Bleiswijk een specifiek aandachtspunt zal zijn.

Miljoenen euro's

'Het is waar dat het aanleggen van de benodigde infrastructuur in Bleiswijk een investering van tientallen miljoenen euro's vergt. Maar de HRT zal helpen om de filedruk in Rotterdam en op de A12 richting Utrecht te verminderen.'

Programmamanager Jolanda Heistek van Greenport West-Holland ziet eveneens veel kansen voor de HRT, maar erkent dat een dergelijke transitie complex is, omdat er veel partijen bij betrokken zijn. Volgens haar is het zaak om gezamenlijk tot goede afspraken te komen, ook al kost dat meer tijd dan de meeste betrokken ondernemers zouden willen.

Heistek constateert wel dat in bijvoorbeeld Duitsland het goederenvervoer per spoor een hogere prioriteit heeft dan in Nederland en dat de wet- en regelgeving snelle veranderingen op dat gebied nu nog tegenhoudt. 'Maar we willen allemaal dat er minder vrachtwagens over de weg gaan rijden, dus laten we daar dan beleid op maken.'

Sneller en goedkoper

Remie denkt dat vanuit de HRT het transport van deur tot deur sneller en goedkoper kan door aan te sluiten op bestaande spoorknooppunten, zoals Terminal Busto Arsizio-Gallarate in Noord-Italië, Railterminal Greenport Venlo en Duisburg Samskip Multimodal Rail Terminal.

Het is voor de ondernemer een eyeopener geweest dat de Nederlandse glastuinbouw in staat is om op 1 vierkante meter jaarlijks 80 tot 100 kilo tomaten te produceren, terwijl de opbrengst in zonnige landen als Spanje niet verder komt dan 8 kilo. Voor dit jaar was een trial gepland met treinvervoer vanuit het RSC, maar vanwege het coronavirus zijn deze testen uitgesteld.

Gesloten keten

Toch zou vervoer per spoor naar de mening van de ondernemer ook in deze crisistijd voordelen kunnen bieden, omdat het om een gesloten keten gaat, waarbij grenscontroles achterwege kunnen blijven, bijvoorbeeld richting Italië. Het nadeel van testen op het RSC is wel dat alle ladingen met een kraan op de trein moeten worden gezet, terwijl maar 5 procent van de voertuigen kraanbaar is.

Bovendien brengt transport naar Rotterdam extra kilometers met zich mee en vertraging in de keten van versproducten. Bij de plannen in Bleiswijk zou er sprake zijn van een flexibel systeem met swingwagons waarop trailers in een beweging van de vrachtwagen op de trein kunnen worden geplaatst.

Investeerders zoeken

Ondanks alle weerstand blijft Remie met veel support uit de tuinbouwbranche zoeken naar investeerders in de HRT en hoopt hij op termijn op groen licht van de overheid. 'Sinds de eerste elektrische trein uit 1879 is het concept steeds verder geperfectioneerd. Als je het hebt over duurzaam geteelde planten, bloemen en groenten, dan wil je die toch ook op een milieuvriendelijke manier vervoeren?'