Groeiseizoen in Finland maakt graanteelt lastig

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 17 feb 2020 om 08:05uur

Finland is vooral een land van akkerbouwers die graan telen. Door het klimaat, het korte groeiseizoen en de vaak matige bodemkwaliteit hebben de Finse ondernemers het niet makkelijk. De gemiddelde graanopbrengst is zo'n 4 ton per hectare. Droogkosten zijn standaard bij vaak 25 tot 35 procent vocht.

Groeiseizoen+in+Finland+maakt+graanteelt+lastig

Finland telt circa 30.500 akkerbouwbedrijven en bijna 6.000 veehouderijbedrijven. De veehouders hebben zo'n 650.000 hectare grasland en de akkerbouwers telen vooral graan, zo'n 1.100.000 hectare in totaal.

Het gaat met name om gerst (494.000 hectare), haver (344.000 hectare), tarwe (227.000 hectare) en rogge (12.000 hectare). Het zijn vooral zomergranen. Alleen in het uiterste zuiden staat ook wintergraan. De beste landbouwgebieden liggen in het zuidwesten.

Kort groeiseizoen

Vooral het korte groeiseizoen maakt de graanteelt tot een uitdaging. Het graan stoelt slecht uit. Daarom zaaien de akkerbouwers twee keer zoveel zaaizaad als in Nederland. De telers zijn verplicht om relatief dure kunstmest uit Finland te kopen. Na de oogst moeten de boeren het graan altijd drogen, want tijdens de oogst valt er vaak regen of sneeuw.

Sinds Finland deel uitmaakt van EU zijn graanprijzen fors lager

Door het moeilijke klimaat kunnen de graanopbrengsten per jaar flink verschillen. 2017 was een gemiddeld jaar, 2018 een slecht jaar en vorig jaar was goed. Met een gemiddelde opbrengst van zo'n 4 ton per hectare is Finland goed voor zo'n 4 miljoen ton graan per jaar. Daarvan wordt circa 100.000 ton geëxporteerd. Qua export van haver is Finland de grootste binnen de EU.

Klimaatverandering

De klimaatverandering kan in Finland zorgen voor een beter groeiseizoen en meer wintergraan. Minder strenge winters is echter nadelig voor de bodemstructuur. Daarnaast kan de klimaatverandering misschien wel zorgen voor minder regen in de zomer en meer tijdens de oogst.

Akkerbouwers in Finland kunnen maar moeilijk concurreren met collega's in de overige EU-landen. Dat heeft onder andere te maken met de extra transportkosten per boot naar bijvoorbeeld Duitsland van zo'n 40 euro per ton. De akkerbouwers kunnen de circa 450 euro steun (nationaal en EU) per hectare graan daarom goed gebruiken.

Finland maakt sinds 1995 deel uit van de Europese Unie. Sindsdien zijn de prijzen voor agrarische producten flink gedaald. De boeren zijn sindsdien overgeleverd aan de grillen van de markt. Daardoor liggen de prijzen ongeveer een factor 2,5 lager dan voor 1995. Inkomenssteun zorgt voor compensatie.

Overheidssteun

De Finse overheid ondersteunt de ontwikkelingen op het platteland. Voor 2014-2020 is een totale overheidsbijdrage van ongeveer 8,3 miljard euro (2,3 miljard van de EU en 5,8 miljard van het nationale budget) toegewezen voor maatregelen die de landelijke gebieden van het vasteland van Finland ten goede komen.

De landbouwstructuur in Finland stond erg onder invloed van de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog heeft Rusland een deel van Finland overgenomen. De Finnen die naar hun eigen land wilden terugkeren, kregen van de overheid 10 hectare land. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte van 20 à 30 hectare gelijk na de oorlog daalde daardoor flink.

Toen Finland in 1995 bij de EU kwam, was de gemiddelde bedrijfsomvang nog relatief klein. Sinds 2000 is dit flink gegroeid. Finse bedrijven hebben nu een gemiddelde van zo'n 50 hectare.

Niet verkopen maar verpachten

De meeste boeren die stoppen, verkopen de grond niet voor 2.000 à 15.000 euro per hectare. Ze verpachten de grond voor 100 à 400 euro per hectare en zien dit als een soort pensioen. Van alle landbouwgrond is circa de helft gepacht. De pachtpercelen zijn vaak maximaal 1 hectare groot en liggen tussen bossen.

Finland is een overwegend agrarisch land, maar het aandeel in het netto nationaal product is gering. Dit komt onder andere door het klimaat en het korte groeiseizoen. Dit seizoen duurt zo'n 180 dagen en in het noorden van Finland zelfs maar 120 dagen.

Bosbouw basis van Finse economie

De bosbouw levert een belangrijke bijdrage aan de export en vormt de basis van de Finse economie. Ongeveer driekwart van het land is bedekt met (commercieel geëxploiteerde) bossen. Finland produceert ongeveer 55 miljoen kubieke meter hout en is op Zweden na de grootste houtproducent van West-Europa.

De agrarische sector heeft sterke banden met de bosbouwsector. Bijna elke boer heeft bos en dat zorgt ervoor dat zo'n 60 procent van het bos in bezit is van privépersonen en families. Finland telt in totaal 630.000 boseigenaren.

Finland is voor 85 procent bedekt met bos en meren

Finland heeft een oppervlakte van ruim 338.000 vierkante kilometer, acht à negen keer groter dan Nederland. Ongeveer 75 procent van de oppervlakte bestaat uit bos, 10 procent uit meren en 7 procent uit landbouwgrond. In Finland zijn er ongeveer 188.000 meren en ruim 179.500 eilanden. De meeste meren bevinden zich aan de oostkant van zuidelijk Finland. Het aantal inwoners bedraagt ruim 5,5 miljoen inwoners. De meeste mensen wonen in het zuiden van het land. In de hoofdstad Helsinki en directe omgeving wonen zo'n 1 miljoen mensen. Finland heeft een landklimaat met neerslag in alle jaargetijden. Gedurende het hele jaar valt er 370 tot 650 millimeter neerslag. Een groot gedeelte daarvan valt als sneeuw. De winters in Finland zijn koud, tot circa -30 graden in februari in het noorden. De zomers zijn droog en warm, tot ongeveer 25 graden in juli in het zuiden.

Zie de Nieuwe Oogst van zaterdag 15 februari om drie interviews te lezen met verschillende Finse akkerbouwers.