Steviger relatie tussen varkenshouder en dierenarts

Het actieprogramma 'Vitale Varkenshouderij' staat voor robuuste, gezonde varkens in een diervriendelijke houderij. De aanpak van bedrijfsgebonden ziekten, te beginnen bij PRRS en een zorgvuldig antibioticagebruik, noemt Janssen als eerste voorwaarde om dat te realiseren. Andere zaken zijn: zorg voor jonge dieren en verlaging van biggenuitval en afbouw van fysieke ingrepen aan het dier.

Voor een integrale benadering van de varkensgezondheid en het varkenswelzijn én het behalen van de hieraan gekoppelde doelen uit het actieprogramma is een meer structurele samenwerking met dierenartsen onontbeerlijk, vindt de POV-voorzitter.

Kansen

Tijdens het symposium Hogere Varkensgezondheid dinsdag in Eindhoven sprak Janssen hierover met dierenartsen. Zij vroeg naar hun kijk op hun rol op het varkensbedrijf en naar de mogelijkheden en kansen die ze hierbij ervaren. 'Alle processen in een bedrijf hangen met elkaar samen. Ook bij zaken als bigvitaliteit en stoppen met couperen is varkensgezondheid de onderliggende drager', stelt de POV-voorzitter.

Onderdeel van het actieprogramma is een integrale benchmark voor varkensgezondheid en varkenswelzijn. Die ontwikkelt de POV samen met het ministerie van LNV, Wageningen University & Research, de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht en de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD).

Welzijnscheck

In de loop van dit jaar introduceert de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij daarnaast de Welzijnscheck: een checklist die in de volle breedte van een bedrijf de kritische succesfactoren voor varkensgezondheid en varkenswelzijn in beeld brengt.

'Het doel is dat varkenshouders kunnen leren van goede voorbeelden, van bedrijven waar het goed gaat.' Varkenshouders moeten de ruimte krijgen om zich te verbeteren, maar dat is wel eindig volgens Janssen. De Welzijnscheck moet worden geborgd en onderdeel worden van het IKB-systeem.

Wie in welke rol

En dan rijst de vraag wie welke rol speelt op het varkensbedrijf. John Vonk, clustervoorzitter Landbouwhuisdieren van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD), herkent het dilemma. 'Maar we moeten het met elkaar doen. Elkaar stimuleren en kijken hoe we daar met elkaar invulling aan geven.'

Vonk plaatst daarbij wel de kanttekening dat een dierenarts een onafhankelijke professional is en ook als zodanig wordt gezien en gewaardeerd. 'De aanpak van antibiotica bijvoorbeeld heeft duidelijk gemaakt dat een goede samenwerking tussen partijen nodig is om tot verbetering te komen.'

Bedrijfsgezondheidsplan

Het bedrijfsgezondheidsplan heeft een wettelijke basis en in de wet is duidelijk omschreven wat er wel of niet in moet staan. 'Als dierenarts ben ik hier blij mee. Juist over de voor een dierenarts bovenwettelijke zaken moeten we met elkaar in discussie gaan als het gaat om eenieders verwachtingen en verantwoordelijkheden.'

Ter illustratie noemt de dierenarts afspraken met concepten over bijvoorbeeld kreupelheid of castratie. Die horen volgens hem niet thuis in het bedrijfsgezondheidsplan. 'Als beroepsgroep waken wij ervoor dat we straks zaken op ons bordje krijgen waarvoor wij moeten teken, maar waarvoor wij eigenlijk geen garanties kunnen afgeven. Zaken die primair de verantwoordelijkheid van de boer zijn.'

Grenzen

Volgens Vonk kent de invloed van de dierenarts grenzen. Hij kan geen dwingende maatregelen opleggen. Garanties afgeven voor zaken waarop de dierenarts geen invloed heeft, is voor hem een no-go.

'Wij zijn geen politieagent. Voor het welslagen van ons werk is een vertrouwensrelatie met de klant belangrijk. Wij zijn geen verlengde van de overheid, maar zetten ons wel dagelijks in voor de volksgezondheid.'

Haken en ogen

Janssen beaamt dat en onderkent het belang van de vertrouwensrelatie. 'Maar de verbeterpunten moeten linksom of rechtsom worden geborgd.' Die rol past volgens haar bij die van dierenarts. 'Maar ik realiseer me ook dat daar nog indringende discussies aan voorafgaan. Onder andere over de vraag over waar nu welke kosten liggen en voor wie die zijn.'

Tijdens een debat over de toekomst van de veehouderij in Utrecht stond hoogleraar Diergedrag Saskia Arndt in 2018 al stil bij de toekomstige rol van de dierenarts. Zij noemde de praktiserende dierenarts de geschiktste persoon om dierenwelzijn op de boerderij te vergroten, maar daar hoort dan wel een verdienmodel bij.