Greenpeace: ecologisch boeren met minder dieren loont

De uitkomsten van de analyse zijn samengevat in het rapport ‘Betaalbaar Beter Boeren’ van de milieuorganisatie. Greenpeace claimt daarmee niet alleen een oplossing voor de stikstofcrisis te hebben gevonden, maar ook andere problemen aan te pakken die worden veroorzaakt door de intensieve veehouderij; de uitstoot van broeikasgassen, vervuiling van het oppervlaktewater, een einde aan het mestoverschot en minder fijnstofuitstoot. Tevens komt er meer ruimte voor de natuur.

De analyse toont aan dat een hervorming van de intensieve veehouderij de komende twintig jaar jaarlijks gemiddeld 3,6 miljard euro kost. Onder andere door het uitkopen van boeren, het compenseren van inkomensverschillen en het herstellen van natuur. Terwijl een ecologisch landbouwsysteem met minder dieren jaarlijks gemiddeld 4,9 miljard euro oplevert; per saldo een maatschappelijke opbrengst van ruim 1 miljard euro. De winst zit volgens de milieuorganisatie in het vermijden van schade aan klimaat, natuur en gezondheid.

Drie scenario's

De economen van Ecorys rekenden drie scenario’s door. Aan elk van de deze scenario's lag vermindering van de veestapel met ten minste 45 procent ten grondslag. Aanvullend is gekeken naar kosten en baten van een (gedeeltelijke) omslag naar kringloop- of ecologische landbouw.

Volgens Ecorys zijn alle scenario’s voordeliger voor de samenleving dan de instandhouding houden van de huidige intensieve landbouw die gericht is op schaalvergroting en massaproductie. Dit komt doordat Ecorys ook verborgen kosten heeft meegerekend, zoals kosten voor waterzuivering of gezondheidszorg die indirect met de veehouderij te maken hebben.

Kanttekeningen

LTO Nederland plaatst een paar kanttekeningen en concludeert dat Greenpeace niet alleen voorstelt de agrarische sector te halveren, maar daar ook nog eens een eendimensionaal beeld van de boer bovenop legt. LTO wil benadrukken dat ze staat voor een brede landbouw: van extensief en biologisch tot hoogproductief, van groene gewassen tot gezonde dieren, van klein tot groter en multifunctionele bedrijven met zorg, huisverkoop of vergaderruimte.

Een probleem oplossen door de sector te halveren is geen verduurzaming, dat is verspilling van kennis, innovatie en ambitie, stelt een woordvoerder van LTO. 'Verduurzaming van de voedselproductie staat al jaren op de agenda van de boeren zelf. Met resultaat, liet ook Wageningen Universiteit zien. Daar blijven we mee doorgaan. De 40 miljard euro die Greenpeace daarvoor vraagt, nemen we daar met alle plezier in mee. Maar dan wel op een manier die toekomst biedt aan de diversiteit van onze mooie sector.'

Ook PvdA-Kamerlid William Moorlag, aanwezig bij de presentatie van het plan, plaatste een kanttekening. Hij wijst erop dat door de krimp van de veestapel 25.000 arbeidsplaatsen verloren gaan en vreest dat dit ten koste gaat van het draagvlak voor de uitvoering.

Onzekere factor

De onzekere factor in het plan zijn de financiën. Er moet een flinke investering worden gedaan, zoals het uitkopen van boeren. Greenpeace benadrukt ook dat alle boeren die voor dit doel zouden moeten stoppen, daarvoor op een eerlijke manier moeten worden gecompenseerd. Ecorys is bij de berekening van de kosten uitgegaan van uitkoop op basis van de boekhoudkundige waarde van de bedrijven.

De totale investeringskosten van een volledige transitie in de landbouw worden door Ecorys en Ethical Growth Strategies ingeschat op een bedrag van circa 42 miljard euro. Greenpeace en Ecorys stellen voor dat geld bij elkaar te brengen door een transitiefonds op te zetten. Dit fonds wordt gevuld door onder meer belastingen, obligaties en GLB-gelden.

Greenpeace vindt dat belanghebbende partijen ook moeten inleveren. Waterschappen, zorgverzekeraars, banken, supermarkten en de voedselindustrie hebben allemaal in enige mate belang bij verandering naar een ecologisch voedselsysteem met minder dieren. Zij zouden de boer op passende wijze moeten belonen voor duurzamere productie. Bijvoorbeeld door verlaging van de waterschapsbelasting, lagere rentepercentages van banken en lagere pachtprijzen voor ecologische vormen van boeren.

Verdienmodel

Door verlaging van de kosten voor de boer ontstaat een stapelkorting. Dit is ook al door andere partijen, zoals Rabobank, voorgesteld. Deze stapeling van beloning is volgens de milieuorganisatie cruciaal voor het toekomstige verdienmodel van de boer, waarbij de boer een eerlijke prijs moet krijgen voor de stappen die worden gezet op het gebied van duurzaamheid.

Biologisch melkveehouder Arie van den Berg, aanwezig bij de presentatie van het plan, is positief kritisch. 'Het is goed dat dit in gang wordt gezet.' Maar ook hij plaatst vraagtekens bij het verdienmodel. 'Een boer moet er vertrouwen in hebben dat hij die meerprijs gaat krijgen, anders gaat hij er niet in mee.'

Bal ligt bij politiek

Voor die eerlijke prijs die de boer nodig heeft, kijkt Greenpeace naar de overheid. 'De politiek moet dit regelen', zegt Greenpeace-directeur Joris Thijssen. 'Zij moeten de werkelijke kosten van voedselproductie meerekenen. Dan is biologisch voordeliger dan gangbaar. De overheid is marktmeester. Nederland of de Europese Unie kunnen dat regelen. De gloeilamp is immers ook uit de schappen verdwenen. Desnoods moeten de grenzen dicht voor goedkopere producten uit het buitenland.'

Thijssen ziet het rapport vooral als een oproep aan de politiek. 'Deze analyse moet coalitiepartijen doen beseffen dat het na negen maanden aanmodderen de hoogste tijd is om de stikstofcrisis op te lossen. Onze oproep aan dit kabinet: toon lef, snijd in de veestapel en zorg dat de boer een eerlijke prijs krijgt voor zijn product.'