Hubers (LTO/NOP): fipronilcrisis voorbij, maar wonden nog lang niet genezen

Het was alle hens aan dek voor vakgroepvoorzitter Pluimveehouderij Eric Hubers van LTO/NOP. De fipronilcrisis trof in 2017 weliswaar niet zijn eigen pluimveebedrijf, maar deed de sector als geheel op zijn grondvesten schudden. De sector liep minstens 75 miljoen euro schade op. Familiebedrijven zijn na generaties over de kop gegaan of zagen al hun reserves en investeringsvermogen verdampen.

Er zijn families die er emotioneel bijna of helemaal aan onderdoor zijn gegaan

Eric Hubers, vakgroepvoorzitter Pluimveehouderij van LTO/NOP

Daarin speelde ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een rol. Een kwalijke en cruciale rol, zo oordeelt de sector. Al in november 2016 wist de toezichthouder van het illegale gebruik van fipronil af, maar de NVWA waarschuwde de sector niet.

De pluimveesector stelt de toezichthouder dan ook verantwoordelijk voor schade die is geleden door deze nalatigheid en spande een civiele zaak aan vanwege falend toezicht. In juli oordeelde de rechter dat de NVWA niet eerder hoefde te waarschuwen. Daartegen gaat de sector nu in hoger beroep.

Die uitspraak in juli moet een hele teleurstelling zijn geweest.

'Dat was het zeker. Maar we waren vooral verbaasd en verbouwereerd. We hadden overtuigende argumenten en het verweer van de NVWA was eigenlijk heel mager. De NVWA is de enige autoriteit in dit land die over de veiligheid van voedsel gaat.

'De NVWA was al in 2016 op de hoogte van het feit dat het middel gebruikt werd. Als ze de informatie had gedeeld met de sector, had heel veel ellende voorkomen kunnen worden. Of zoals onze advocaat terecht zegt: 'De NVWA heeft de sector hiermee voor de bus gegooid'.'

Waarom gaat het in het hoger beroep wel lukken om de NVWA verantwoordelijk te stellen?

'Het is denk ik heel goed dat andere rechters ook nog eens naar deze zaak kijken. Ik denk dat onze argumenten helder en rechtvaardig zijn. De onafhankelijke commissie-Sorgdrager deed onderzoek naar de fipronilcrisis en de borging van voedselveiligheid. Ze concludeerde in haar rapport dat de NVWA niet adequaat had gereageerd op de signalen over het gebruik van fipronil.'

Is schadevergoeding het doel?

'Dat zou uiteindelijk kunnen, maar het gaat ons nu vooral om de principiële vraag of de NVWA in gebreke is gebleven. De rechter vroeg zich af wie de NVWA dan had moeten waarschuwen.
'Dat vond ik een heel vreemde en onterechte vraag. Eigenlijk ook wel beledigend. Wij zitten als sectorpartij maandelijks, zo niet vaker, met de NVWA om tafel. Er zijn mogelijkheden genoeg geweest om informatie met ons te delen. Waarom gebeurt dat dan niet?'

De NVWA moet zich dus meer opstellen als partner en minder als toezichthouder?

'Beiden. Het een sluit het ander niet uit. Een toezichthouder is nodig. Bijvoorbeeld rondom mestfraude kan informatie vaak niet gedeeld worden. Maar hier gaat het toch om iets heel anders. Pluimveehouders overtraden niet moedwillig de wet om fraude te plegen.

'Veel pluimveehouders waren onder de indruk van de professionaliteit van Chickfriend, de ondernemer die fipronil illegaal en zonder medeweten van de pluimveehouders gebruikte.

'De pluimveehouders waren vaak in de veronderstelling dat deze professionele manier van werken zorgde voor het goede resultaat. Het gaf veel vertrouwen.'

Is de NVWA hoofdverantwoordelijk?

'De fipronilcrisis kent geen dader. Ook de sector zelf is verantwoordelijk en het bedrijf Chickfriend paste het middel illegaal toe. Maar de NVWA is verantwoordelijk voor de voedselveiligheid.

'Het gaat mij er vooral om dat dit niet nog eens kan gebeuren, door een falende informatievoorziening. Ik wil graag een betere samenwerking tussen de NVWA en de sector. Als het om voedselveiligheid gaat, hebben we een gezamenlijk belang.'

Kijkt de sector nu beter uit met wie hij in zee gaat?

'Zeker, pluimveehouders zijn heel voorzichtig geworden. Ik word nu wel eens door leveranciers benaderd die aangeven dat ze hun product amper kunnen verkopen, ook als ze wel officieel goedgekeurd zijn.

'Het zou ook best kunnen dat er minder middelen beschikbaar komen, omdat leveranciers van bestrijdingsmiddelen de kosten te hoog vinden voor toelatingen. Het is dan niet meer commercieel interessant. Dat is nadelig voor de sector. We zijn wel op zoek naar goede middelen om bijvoorbeeld bloedluis te bestrijden.'

Zijn er nog steeds bedrijven die de gevolgen van de fipronilcrisis ondervinden?

'De crisis is voorbij, maar de wonden zijn nog lang niet genezen. Bedrijven ondervinden financiële problemen, maar onderschat ook het emotionele aspect niet. Er zijn bedrijven en families die er emotioneel bijna of helemaal aan onderdoor zijn gegaan. De crisis gaf enorm veel spanning en onzekerheid.'

Heeft het bedrijven de kop gekost?

'Hoeveel bedrijven gestopt zijn vanwege deze crisis, weet ik niet precies. Maar er zijn bedrijven gestopt of verkocht. Ook de periferie heeft er last van. De eierhandelaar waaraan wij onze eieren verkochten, is bijvoorbeeld gestopt. Maar ook op grotere schaal zijn de gevolgen groot. De reputatie van het Nederlandse ei heeft In Duitsland echt een deuk opgelopen.'

Dat heeft vast een grote impact.

'Zeker. De helft van de Nederlandse eieren is bestemd voor de Duitse markt. Het imago van het Nederlandse ei was altijd goed. De Duitsers hebben ze wel nodig, want wij kunnen ze leveren met de juiste keurmerken. Gelukkig. Maar de crisis maakt een ding duidelijk: vertrouwen komt te voet en gaat te paard.'