'Ontwikkel glastuinbouw waar warmte is'

De 'Visie glastuinbouw en teeltondersteunende voorzieningen Noord-Brabant' is samen met telers, medewerkers en bestuurders vanuit ZLTO en Glastuinbouw Nederland tot stand gekomen. Het doel? 'Samen met Gedeputeerde Staten op zoek gaan naar ruimte op geschikte locaties', zegt LTO-regiovoorzitter Wim van den Boomen. 'En daar willen we randvoorwaarden voor afspreken.'

Na tientallen jaren van concentratiebeleid zit de ontwikkeling van de tuinbouwsector in Brabant op slot. Uit de Glastuinbouwinventarisatie blijkt dat tussen 2013 en 2017 het areaal amper gegroeid is. Daarnaast blijkt het uitgesproken doel om voor het eind van het jaar 1.800 hectare glastuinbouw te hebben onhaalbaar. Belangrijke redenen zijn dat solitaire bedrijven verduurzamen en doorgroeigebieden, zoals in Deurne, niet van de grond zijn gekomen.

Nieuwe mogelijkheden

'We moeten op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Als de warmte niet naar de kas kan, moet de kas naar de warmte', pleit Van den Boomen, die de visie 11 september aan de provincie aanbiedt.

'Zo kun je solitaire glastuinbouwbedrijven koppelen aan mobiele datacentra waar veel warmte vrijkomt. Of glastuinbouwgebieden koppelen aan bedrijvigheid als in Brainport of bij Bavaria', noemt Van den Boomen als voorbeeld. 'Maar met de huidige belemmeringen in de wetgeving gaat dat niet gebeuren. Het aanleggen van warmtenetten is prijzig. Kortom, wie draagt de kosten voor de ontwikkeling van geschikte tuinbouwlocaties?'

In het omgevingsplan van Zeeland zijn de ontwikkelingsmogelijkheden voor glastuinbouw eveneens beperkt. De provincie wil concentratie en verdere verduurzaming. Het belangrijkste ontwikkelgebied is de Kanaalzone in Terneuzen. In dit tuinbouwgebied worden CO2 en restwarmte van kunstmestfabriek Yara gebruikt voor plantengroei.

Ontwikkelruimte

Volgens Peter Marinissen, de Zeeuwse bestuurder binnen Glastuinbouw Nederland, is er in Zeeland amper ruimte voor ondernemers. 'Dat roept de vraag op: wat gaat de toekomst ons brengen? Hoe komen zeker de solitaire bedrijven van het gas af? En hoe zijn energiemaatregelen ook economisch rond te rekenen?'

Marinissen kweekt zelf de kerstbloem amaryllis op een solitaire locatie. 'Omdat ik zowel koude- als warmtevraag heb voor de teelt, zou een warmtepomp in de toekomst uitkomst kunnen bieden', zegt hij.

'Voor solitaire bedrijven die geen opvolger in beeld hebben, zou sanering ook een optie kunnen zijn. Met een ruimte-voor-ruimteregeling kan de locatie verkoopbaar gemaakt worden en kan het gesaneerde glas elders in de provincie benut worden.'

Uitsterfbeleid

Volgens de Zeeuwse bestuurder is dit een vraagstuk waar veel telers op vrijliggende locaties mee worstelen. 'Wat is dan het verdienmodel en worden we geen slachtoffer van een uitsterfbeleid? Daar waak ik als bestuurder wel voor. Zonder gas is voor solitaire bedrijven geen toekomst weggelegd in de jaarrondteelt.'

Het provinciebeleid, gericht op ontwikkeling van concentratiegebieden, kan Marinissen wel begrijpen. 'Natuurlijk zit de overheid niet te wachten op losliggend glas in het landschap. Daarbij kun je als collectief investeren in nieuwe warmtebronnen, zoals aardwarmte, of het benutten van restwarmte van de industrie', vertelt hij. 'Belangrijk is wel dat er ontwikkelruimte is. En die is er juist binnen de huidige gebieden amper', concludeert de amarylliskweker.

Beschikbaarheid van water

Een ander nijpend vraagstuk in Zeeland is de beschikbaarheid van water. Op Tholen en Zuid-Beveland zijn voorzieningen voor zoetwater, maar die ontbreken op Walcheren. 'Dan is het zaak om voldoende regenwater op te vangen, of je bent veroordeeld tot duur leidingwater', weet Marinissen.

Glastuinbouw Nederland wil ook af van de focus op concentratiegebieden. Zo is het bijvoorbeeld voor biologische bedrijven belangrijk om apart gevestigd te blijven, om ziektedruk tegen te gaan. 'Voor iedere ondernemer moet er ruimte zijn. Voor solitaire bedrijven zullen de minder warmtevragende gewassen een kans bieden, zoals boomteelt of aardbeienteelt', zegt Van de Boomen. Concentratiegebieden moeten volgens de LTO-man geschikt zijn om energieneutraal te ondernemen en moeten de beschikking hebben over CO2.

'Dan helpt het niet om star vast te houden aan bestaande bouwblokken. Zeker niet als glastuinders van het gas gaan. De welwillendheid per gemeente is heel verschillend en dat frustreert ondernemers.'