Tholen in dagelijks bestuur waterschap De Dommel

Martijn Tholen was al lid van het algemeen bestuur van waterschap De Dommel. Hij volgt Lex Huijbers op als lid van het dagelijks bestuur. Tholen heeft in zijn portefeuille het thema 'Voldoende water'. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de regio Boven-Dommel en voor het actieplan 'Leven-de-Dommel'.

Meewerken aan doelen waterschap moet verdienmodel zijn

Martijn Tholen, lid dagelijks bestuur waterschap De Dommel

Waarom was u beschikbaar?

'Ik heb ervaring met het waterschap en affiniteit met het gebied. Je kunt als waterschap wel beleid hebben voor het buitengebied, maar daar zitten boeren en andere bewoners. Het is een grote uitdaging voor boeren om de opgaven die het waterschap krijgt van de provincie en van de EU, onderdeel te maken van hun bedrijfsvoering. Ik kan vrij makkelijk schakelen tussen die opgaven en de praktijk.'

U bent verantwoordelijk voor het thema 'Voldoende water'. Te weinig en te veel water hebben de afgelopen jaren veel impact gehad op de sector. Waar zet u op in?

'Het beleid is nu even opvangen en dan snel afvoeren naar rivieren en de kanalen van Rijkswaterstaat. Vervolgens is het snel te droog, de grondwaterstand te laag en er volgen beregeningsverboden. Het is beter om het water niet gelijk af te voeren, maar om het meer te bergen in het gebied waar het valt, in de bodem en in de sloten.'

Maar dan is er minder ruimte voor water als er te veel regen valt.

'Wij moeten als sector accepteren dat in zo'n situatie enkele percelen natschade kunnen oplopen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor natuur. Het watersysteem moet 30 tot 40 millimeter regen in één keer kunnen hebben, maar niet het geweld waarmee we de afgelopen jaren een paar keer zijn geconfronteerd.

'We moeten een systeem bedenken. Als het vol zit en er valt een zware bui, dan zijn er percelen beschikbaar voor het overtollige water. Als het niet vol zit en er valt eenzelfde bui, dan neemt het gebied het water op als buffer.'

Boeren hebben last van beregeningsverboden.

'We kunnen ons als sector niet meer veroorloven om te denken: pas het beregeningsbeleid aan en dan komt het goed. Dat kan geen enkele partij in het gebied. Andere partijen onttrekken net zo goed veel water, zoals Brabant Water, de industrieën en alle kleine gebruikers. Voor alle partijen geldt: je moet iets te bieden hebben om iets te krijgen.'

Het idee bestaat dat de agrarische sector meer beperkingen krijgt dan andere partijen.

'De druk op de voorraad grondwater is enorm. Eerst werd er vooral naar de landbouw gekeken, maar nu zijn alle partijen in beeld die water onttrekken, anders redden we het niet. Anders zou dat ook niet rechtvaardig zijn. Want andere partijen verbruiken ook veel en het verhard oppervlak is sterk toegenomen.

'Bovendien moet er gewoon voedsel worden geproduceerd. Dat vergeten sommige mensen weleens. Daarom moet iedereen wat meer doen, niet alleen de landbouw.'

Wat zou de sector meer moeten doen?

'Bij de provincie en de waterschappen leeft sterk het idee om beregeningsverboden niet te beperken tot grasland, maar om die uit te breiden naar andere sectoren, zoals boomteelt en akkerbouw. Nu stoppen veel melkveehouders. Als een akkerbouwer of boomkweker dat land in gebruik neemt, wordt het meestal veel meer beregend.'

Wat zijn uw prioriteiten?

'Boeren die meewerken aan de doelen van het waterschap, moeten niet alleen worden gecompenseerd, maar het moet voor hen een verdienmodel zijn. Waarom zouden ze anders meedoen? Een tweede prioriteit van mij is een stuurbaar watersysteem. Natuurlijke watersystemen kunnen niet zonder technische ondersteuning. Ten derde wil ik boeren actief krijgen om het beheer onderdeel te maken van hun bedrijfsvoering.'

Natuurlijke watersystemen kunnen toch niet zonder technische ondersteuning?

'Dat is een heikel punt in het waterschapsbestuur. Ik vind dat het niet kan zonder ondersteuning van technische middelen, zoals stuwen. Anders heb je bij wateroverlast of -tekort niets in handen. Je kunt een watersysteem niet alleen regelen met begroeiing en dergelijke. In 2016 en in 2018 zijn we geconfronteerd met tekortkomingen in het watersysteem. Die kunnen we niet alleen oplossen met de natuurlijke eigenschappen van een gebied.'

Waarvoor wilt u boeren actief krijgen?

'Mijn inzet is om boeren individueel of als groep actief te krijgen om beheer als onderdeel van hun bedrijfsvoering te gaan leveren aan de maatschappij, door het waterbufferend vermogen van hun gronden te verhogen en water vast te houden in de haarvaten van het systeem.

'Dat kan bijvoorbeeld ook door natuurvriendelijk oeverbeheer voor de waterkwaliteit, later maaien voor weidevogels en vlinders of randenbeheer in de akkerbouw. Ik roep collega's op om met ideeën te komen. Op die manier krijg je de snelste transitie.'

Waarom zouden boeren dat doen?

'Omdat het een verdienmodel kan zijn. Als ze bijvoorbeeld iets meer land dicht bij het bedrijf kunnen krijgen, als ze elders grond inbrengen. Er is best veel mogelijk. Het is ook voor ons een ontdekkingsreis. Daarbij willen we als waterschap met boeren in overleg en hun gebiedskennis en praktische boerenslimheid gebruiken. De boer moet wat meer opschuiven naar het waterschap en andersom. Dat zie ik ook als mijn rol.'