Project Startersboerderij moet nieuwkomers steun in rug geven

Burgerboeren worstelen met name met financiën, de beschikbaarheid van grond en kennis. Bovendien staan aan de andere kant stoppende 55-plus boeren veelal niet te popelen om hun bedrijf over te dragen aan iemand van buiten de familie.

Dat bleek onlangs tijdens een overleg tussen nieuwe boeren, stoppers, (Projecten) LTO Noord en provincie Gelderland op het bedrijf van Annerie en Jeroen van Bommel in het Achterhoekse Toldijk

In de rij

Voor iedere boer die stopt, staan er vier startende collega's in de rij om het bedrijf over te nemen, betoogt Sietse Draaijer, portefeuillehouder bedrijfsovername bij het NAJK. 'Meer dan de helft van de 55-plussers zegt geen opvolger te hebben. Er zijn echter zat mensen die boer willen worden, terwijl je overal hoort dat er geen opvolgers zijn. Dat is vreemd.'

Volgens varkenshouder zonder opvolger Dirk Dekker in Nijkerk heeft het vooral een financiële oorzaak dat veel 55-plussers het bedrijf niet aan iemand buiten de familie overdragen. 'Je vertrouwt miljoenen risicodragend kapitaal aan een vreemde, terwijl je kinderen, die niet verder willen met het bedrijf, ook hun eigen plannen hebben.'

Apart verkopen

Voor stoppers is het bovendien financieel interessanter om het huis en grond apart te verkopen, verzekert Dekkers stoppende biologische collega Wim Hekkert uit Terwolde. 'Dat kan zo een half miljoen euro schelen.'

Daarbij geldt voor het bedrijf van Hekkert dat het areaal grond, een dikke 30 hectare, te klein is om aan een opvolger door te geven. Hij bedacht daarom een alternatieve vorm van bedrijfsopvolging, proefboerderij Haverkamp. Hierin wil hij tien jonge starters de ruimte geven voor teelt op 2 hectare door het land aan hen te verpachten.

Jackpot

Het mes snijdt hierbij aan twee kanten, zegt de teler. De kosten voor de starters worden laag gehouden doordat zij gezamenlijk machines kunnen onderhouden en voor afzet kunnen zorgen.

En het bedrijf wordt op een duurzame manier voortgezet. 'Ik besef dat wij deze stap kunnen maken omdat de grond hypotheekvrij is. Veel boeren willen de jackpot tijdens een overname. Wij kunnen straks leven van onze AOW en de pachtinkomsten. Als we het verkopen, dan hebben we voor niks geleefd.'

Land te duur

Het laag houden van de kosten is ook het credo van nieuwkomer Annerie van Bommel die met haar man Van Bommel Beef, een kroketterij, in Toldijk opzette. Veel starters lopen tegen de financiën aan, weet zij. Dat betekent ook dat zij nauwelijks aan grond kunnen komen. 'Land kopen is voor ons veel te duur. Een hectare land kost in deze omgeving 72.000 euro.'

Van Bommel klopte aan bij zes instanties waaronder Staatsbosbeheer en de gemeente aan om land te pachten. Ze kreeg nul op het rekest.

Herkenbaar verhaal

Een herkenbaar verhaal voor Klarien Klingen, bestuurslid van Vereniging Toekomstboeren. 'Starters die wel grond kunnen pachten, moeten soms na enkele jaren stoppen omdat grondeigenaren andere plannen hebben met de grond. Dit terwijl nieuwe boeren vaak niet de gebaande paden bewandelen. Ze combineren landbouw veelal met natuur, werken aan agroforestry-projecten en korteketeninitiatieven', stelt de tuinder uit Ede.

Zijn de nieuwkomers dan nog wel echte boeren? Met deze vraag worden de starters regelmatig geconfronteerd. Draaijer nam het melkveebedrijf van zijn tante in het Friese Witmarsum over. 'In de beleving van mijn buurman ben ik geen echte boer. Ik heb aan Nyenrode gestudeerd. Ik wil niet zeven dagen per week op het bedrijf werkzaam zijn. Ik doe het anders, maar dat wil niet zeggen dat ik geen boer ben.'

Burgerboer belachelijk

De Gelderse landbouwgedeputeerde Peter Drenth is het hier roerend mee eens. 'De term burgerboer is belachelijk. Daarmee doen jullie jezelf tekort. Voor mij is iemand een boer als hij of zij een boerderij bestiert.'

Hij ziet in het bedrijf van Van Bommel, de boerderij stond jarenlang te koop, de revival van het platteland. 'Hun kracht is dat zij niet zoveel mogelijk koeien willen houden, maar hun product verwaarden. Dit is het buitengebied van de toekomst. Een buitengebied met alleen dorpen en natuur is een volkomen horrorverhaal.'