Mestverwerking voetje voor voetje naar keerpunt

Het opiniepanel laat ook een duidelijk verband zien tussen de bereidheid om te investeren in mestverwerking en de omvang van het bedrijf en de leeftijd van de ondernemer. Hoe meer dieren op een bedrijf, des de groter de bereidheid om geld te steken in mestverwerking. Datzelfde geldt voor de leeftijd: hoe jonger, hoe bereidwilliger. Aan het Nieuwe Oogst Opiniepanel deden 306 varkenshouders mee.

Nederland is al een jaar of twintig actief op het terrein van mestverwerking. Tot een echte doorbraak kwam het echter nog niet. Het ontbreken van voldoende investeringsruimte, mislukte initiatieven, moeizame procedures en een stroperige afzet van het verwerkte product zijn daarvan de oorzaak.

Mestverwerking lijkt echter op een keerpunt aan te stevenen. Varkenshouderijbedrijven met een mestoverschot zijn sinds 2013 verplicht daarvan een deel te verwerken. In 2018 moeten varkenshouders in de regio's zuid en oost verplicht 59 procent van hun overschot verwerken. Voor de overige gebieden is dat 10 procent.

Prijsverschil

Tot dit jaar was er nagenoeg geen verschil in afzetkosten van varkensmest in- of exclusief mestverwerking. Dit jaar ligt dat anders en is varkensmest afzetten zonder mestverwerking goedkoper dan met mestverwerking. Afhankelijk van de regio wordt op dit moment in het eerste geval 19 tot 24 euro betaald. Inclusief verwerking en het op naam krijgen, bedragen de actuele afzetkosten 22 tot 27 euro.

Dat prijsverschil werkt als smeerolie; met mestverwerken is gemiddeld 3 euro per ton bovenop de afzetprijs aan waarde toegevoegd. Geld dat de ondernemer door te investeren in mestverwerking zelf in de pocket kan houden.

• Lees ook: Varkenshouder wil opkoop in heel Nederland

Voor een echte trendbreuk in het mestdossier kan de in oktober gepresenteerde landbouwvisie van LNV-minister Carola Schouten zorgen. In de visie wil de minister dat kringlooplandbouw leidend wordt en dat hoogwaardige dierlijke mest kunstmest gaat vervangen. De Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) juicht dat toe. Mestverwerking past volgens de POV bij uitstek binnen de kringloopgedachte.

Doorbraken

Vrijwel tegelijk met de lancering van de langverwachte landbouwvisie deden zich ontwikkelingen voor bij grootschalige mestverwerkingsprojecten. Projecten die qua omvang veel verschil kunnen maken. Zo verwees de provincie Noord-Brabant de wijziging van het bestemmingsplan door de gemeente Oss, die de komst van de mestverwerkingsonderneming van Mineralen Afzet Coöperatie Elsendorp (MACE) onmogelijk moest maken, naar de prullenbak.

MACE wil 500.000 ton drijfmest opwerken naar hoogwaardige meststoffen voor de land- en tuinbouw in en buiten Europa. In Noord-Brabant zijn nog een aantal aangewezen locaties voor mestverwerking waar de provincie een doorslaggevende stem kan hebben bij de realisatie.

• Lees ook: Mestverwerking renderend krijgen vraagt veel aandacht

Noord-Brabant blijft op koers als het gaat om de mestverwerkingscapaciteit, die meer dan 60 procent bedraagt op basis van verleende omgevingsvergunningen. In Oost-Nederland is de nog te bouwen mestverwerkingsfabriek GreenFerm overgenomen door mestdistributeur Berkhof. Die heeft groen licht van de provincie gekregen en wordt goed voor de verwerking van 350.000 ton mest.

RMS-bioraffinageproject

Ook verleende de provincie Gelderland deze week de omgevingsvergunning voor het RMS-bioraffinageproject in Groenlo. Het is de bedoeling dat hier jaarlijks 450.000 ton mest van 350 Achterhoekse en Twentse veehouders, in combinatie met bermgras, wordt verwerkt. Ook afvalverwerker Twence maakt gestaag vorderingen om grootschalig mest te kunnen verwerken.

Last but not least zijn er vorderingen op het gebied van wetgeving voor het gebruik van kunstmestvervangers. Groene Weide Meststof, gebaseerd op dunne fractie uit de mestverwerkingscentrale van Groot Severt in Lichtenvoorde, blijkt qua werking niet onder te doen voor kunstmest. Zowel in grasopbrengst als nitraatgehalte in het grondwater werden het afgelopen groeiseizoen geen verschillen gevonden.

• Lees ook: Kunstmestvervanger vitaliseert veehouderij

Mineralenconcentraat

Nu is het wettelijk nog niet toegestaan om bewerkte mest (mineralenconcentraat) te gebruiken als kunstmestvervanger. Komt die ruimte er wel, dan komen vraag en aanbod op de mestmarkt er heel anders uit te zien, voorspelt directeur Jan Roefs van het Centrum voor Mestverwaarding Nederland.

VVD-Europarlementariër Jan Huitema zet zich al jaren in voor de erkenning van bewerkte dierlijke mest als kunstmestvervangers. Hij verwacht dat de Europese Commissie in 2019 hiervoor criteria gaat opstellen. Is dat het geval, dan kan Nederland in 2020 het gebruik van mineralenconcentraat, mits geproduceerd, gecertificeerd en aangewend onder strikte voorwaarden, als kunstmestvervanger invoeren.

Mede-auteur: Ilona Lesscher