Grote verschillen in akkerbouw na droogte

In de liquiditeitsmonitor voor de akkerbouwsector voorspelt ABN Amro dat het uitzonderlijk droge groeiseizoen resulteert in een grote spreiding in de kasposities van bedrijven. Het verschil tussen akkerbouwers met of zonder beregening en akkerbouwers die wel of niet profiteren van de huidige prijsvorming kan behoorlijk oplopen.

In samenwerking met het ministerie van LNV en Wageningen Economic Research (WER) publiceert ABN Amro elk kwartaal een liquiditeitsmonitor voor diverse landbouwsectoren. Voor de akkerbouw verwerkt WER in het Bedrijveninformatienet de financiële gegevens van zo'n 140 bedrijven die steekproefsgewijs zijn gekozen en representatief zijn voor de hele sector.

De kaspositie van akkerbouwers nam in het derde kwartaal van 2018 met gemiddeld 19.000 euro af, blijkt uit de laatste monitor. Traditioneel is dit wel de periode waarin het saldo van bij- en afboekingen op de lopende rekening vaak negatief is. De gemiddelde stand van de rekening-courant van de bedrijven bedroeg in september 4.300 euro. Dit is 1.400 euro lager dan de liquiditeitspositie van akkerbouwers in september 2017 (zie grafiek 1).

In het rood

In een overzicht laat WER zien dat het aandeel bedrijven dat na het derde kwartaal op de lopende rekening in het rood staat weliswaar gelijk blijft ten opzichte van vorig jaar. Het aandeel bedrijven met een negatief saldo van 50.000 euro of meer neemt echter toe van 14 tot 20 procent, in vergelijking met het derde kwartaal van 2017 (zie grafiek 2).

'Meer akkerbouwers dan voorgaande jaren worden geconfronteerd met liquiditeitstekorten', is de conclusie van Jan de Ruyter, specialist plantaardige sectoren bij ABN Amro. 'We hebben onze akkerbouwklanten daarom gevraagd om in een vroeg stadium een planning te maken van de eigen kaspositie. Mocht het nodig zijn, dan zoeken we naar oplossingen. En het voorkomt onaangename verrassingen aan het begin van het nieuwe seizoen, bijvoorbeeld bij de aankoop van pootgoed of zaaizaad.'

De lagere liquiditeitspositie wijt ABN Amro onder meer aan de hoge kosten vanwege het intensieve beregenen tijdens het groeiseizoen, door een groot deel van de akkerbouwers. Verder zijn de inkomsten in 2018 tot dusver lager dan het jaar daarvoor. Dit zijn de naweeën van het tegenvallende afzetseizoen na oogst 2017.

Inkomsten eerste kwartaal lager

Voor het laatste kwartaal verwacht ABN Amro dat de verdere daling van de liquiditeitspositie minder laag uitkomt dan vorig jaar. Dit is een gevolg van de hogere prijzen voor de producten afland. Vanwege de behoefte aan liquiditeit is een gedeelte van de akkerbouwoogst eerder verkocht dan normaal. De inkomsten voor het eerste kwartaal van 2019 zullen daardoor gemiddeld lager zijn.

Over de grote variatie na dit groeiseizoen zegt De Ruyter dat er verschillen zijn tussen regio's, grondsoorten en wel of niet beregenen. 'Verder oogst niet iedereen dit jaar dezelfde kwaliteit en ontvangt niet iedereen dezelfde opbrengstprijzen.'

Jan Lucas Spijkman, akkerbouwspecialist van accountantskantoor Countus, onderschrijft de conclusies van ABN Amro in de liquiditeitsmonitor. 'Het is een jaar waarin elke akkerbouwer een goede opbrengstprijs nodig heeft om de lagere opbrengsten en extra beregeningskosten te compenseren. Zeker akkerbouwers die ondanks de droogte en hitte een redelijke oogst hebben en veel producten als aardappelen, uien en peen afzetten op de vrije markt, kunnen een flinke klapper maken.'

Tegenvallende kwaliteit

In de afzet adviseert Spijkman akkerbouwers realistisch te zijn. Hij waarschuwt voor de soms tegenvallende kwaliteit van de producten in de bewaring. 'Vergeet niet je producten tijdig te verkopen', geeft hij de akkerbouwers mee. 'Er is op dit moment veel vraag voor een goede prijs. Gelukkig wordt daar veel gebruik van gemaakt en is er veelal voldoende handel.'

Grote financiële problemen zijn niet direct te verwachten, stelt Spijkman. 'Er zal hier en daar liquiditeitskrapte zijn, maar dat komt ook doordat 2017 een tegenvallend jaar was. De meeste bedrijven hebben voldoende buffer om dit jaar door te komen.'

Spreiding in afzet

In het kader van risicomanagement zijn zowel Spijkman als De Ruyter voorstander van spreiding in de afzet. Dat kan volgens Spijkman in de vorm van contracten, afzetpools of vrije verkoop. 'Dit jaar wijst uit dat het op enige manier kunnen profiteren van marktwerking eigenlijk een voorwaarde is.'

De Ruyter zegt dat het bepalen van een verkoopstrategie voor akkerbouwers lastig is. 'De sector is complex vanwege de vele gewassen en de grote verschillen in de afzetkanalen. Naast gespreide verkoopmomenten vinden wij het verstandig dat ondernemers zorgen voor de zekerheid van een bepaalde bodem in de omzet.'

Al met al verwacht ABN Amro dat de meeste akkerbouwers na het extreme groeiseizoen pas op de plaats zullen maken voor wat betreft grote investeringen. Voor veel bedrijven zal het volgens De Ruyter daardoor lastig zijn om de plannen voor de lange termijn vorm te geven.