'Voldoen aan eisen maatschappij is verrekte lastig'

Was u verrast door plaats 26 op de ranglijst?

'Ik wist dat ik op de groslijst stond, maar ik had nooit verwacht dat ik bij de 100 meest duurzame zou zitten. Ik werk naast mijn bestuurlijke activiteiten voor NAJK en CEJA drie dagen per week op ons gangbare familiebedrijf. Door die combinatie val ik op en heb ik volgens Trouw invloed.'

Waarom mag het economische belang niet worden genoemd?

Iris Bouwers, vicevoorzitter NAJK en Europese koepelorganisatie CEJA

Hoe ziet uw familiebedrijf eruit?

'We hebben een gangbaar gemengd bedrijf met akkerbouw en vleesvarkens. Het is een redelijk traditioneel familiebedrijf, maar we proberen zeker stappen te zetten. We telen zetmeelaardappelen, suikerbieten, brouwgerst, glutenvrije haver, uien en valeriaan op zo'n 120 hectare aan de rand van het veenkoloniale gebied in Drenthe. Daarnaast houden we 1.250 vleesvarkens met één ster van het Beter Leven-keurmerk.'

Tijdens een bijeenkomst met landbouwminister Carola Schouten uitte u onlangs uw twijfels over het doorzetten van uw varkenshouderij.

'Die twijfel komt voort uit de zekerheid die jonge boeren nodig hebben. Voor hen is het moeilijk om een bedrijf te starten of over te nemen. Daarnaast is het lastig om je verhaal te verkopen. In de varkenshouderij voel je de maatschappelijke druk. Voor het alternatief, duurzaam of biologisch produceren, is de markt nog te beperkt en dan is het verrekte lastig als boer om te voldoen aan wat de maatschappij vraagt.'

Hoe staat u daar persoonlijk in?

'Afgelopen winter hebben we onze stal verbouwd. We hebben nu een nieuw ventilatiesysteem met luchtinlaten, daglicht in de stal en een nieuwe voerlijn geplaatst. Het klimaat in de stal en het werkplezier zijn echt een stuk verbeterd. Ook de varkens doen het beter, waardoor we een stap terug konden doen in antibioticagebruik. Daar hecht ik veel waarde aan, maar ondanks deze investering verdienen we geen cent extra.

'Het is ook zo dat ik de bouw van een nieuwe stal niet aandurfde. Het bedrijf ligt tegenover een natuurgebied en we hebben daardoor weinig ontwikkelingsruimte. Bovendien moet het behapbaar blijven in combinatie met ons akkerbouwbedrijf, want dat vind ik ook hartstikke mooi om te doen.

'Het is de vraag of we over tien jaar weer verder kunnen. Ik heb de prognose gezien van de Rabobank. Als we we in 2030 nog duizend varkenshouders hebben in Nederland, weet ik niet of ik er daar per se een van moet zijn.'

Komt uw bedrijf al in de buurt van de kringloopvisie van Schouten?

'We zetten alle varkensmest op het eigen bedrijf af en we werken daarnaast veel samen samen andere veehouders. Dat is een superpositie en dat maakt het houden van varkens voor ons ook interessant. Een realiteit voor ons is wel dat het op onze schaal niet aantrekkelijk is om ons eigen voer te telen. Ik zou het fantastisch vinden om die kringloop ook te sluiten. Een brijvoerinstallatie is voor nu een te hoge investering en die zie ik er op onze schaal over tien jaar ook niet komen.'

Wat staat er hoog op de agenda als u spreekt met Eurocommissaris Phil Hogan?

'Op nummer één staat voor ons een betere positie voor de jonge boer in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). We zien Europees, en in Nederland is het nog dramatischer, dat er ontzettend weinig jonge mensen zijn die in het boerenbedrijf stappen. Slechts 3,9 procent van de boeren in Nederland is jonger dan 35 jaar. Over heel Europa is dat met 5,6 procent iets beter.

'Een land als Oostenrijk zie je erboven uitsteken, want daar zetten ze met een eigen invulling van het GLB maximaal in op ondersteuning van jonge boeren. We zien dat als CEJA het liefst als verplicht onderdeel in de nationale strategische plannen die lidstaten in het nieuwe GLB moeten opstellen. We zien nu dat landen het verschillend willen invullen en dan gaat het nog verder uit de pas lopen.'

Wat neemt u vanuit Europa mee naar uw eigen achterban?

'Ik vind dat iedere jonge boer moet weten waarom wij het GLB hebben en dat moet kunnen uitleggen. Het gaat om 39 procent van het EU-budget en het is gemeenschapsgeld. In een ideale wereld waarin boeren een betere prijs krijgen, zou een basissubsidie niet nodig zijn.

'Als NAJK en CEJA vinden wij dat de GLB-gelden bij echte actieve boeren terecht moeten komen. Nu zie je dat de hectaretoeslag al verdisconteerd is in de (pacht)prijzen. Nu gaat er in sommige landen veel geld naar grootgrondbezitters die het boeren er een beetje bij doen om de subsidie te innen. Dat is niet waar het systeem voor bedoeld is.'

Er wordt veel over de landbouw gesproken. Ergert u zich aan de bemoeienis van buitenaf met de sector?

'Er zijn veel mensen met een sterke mening over de sector, maar daarin niet primair hun brood verdienen. Die willen wel bepalen wat er gebeurt, maar ze zullen de gevolgen ervan nooit in de eigen portemonnee voelen, waardoor het dus makkelijk praten is. Ik krijg daarbij het gevoel dat ik mezelf vaak vanuit de rechtse hoek moet verdedigen. En dat terwijl ik helemaal niet zo rechts ben. Ik ben ook voor kringlopen sluiten, meer biodiversiteit en wil graag werken aan klimaat en bodem.

'Maar als we geen boterham kunnen verdienen, is er echt geen toekomst voor de land- en tuinbouw in Nederland. Niemand wordt boer om rijk te worden. Ik heb alleen vaak het gevoel dat het economische belang, naast het sociale en ecologische belang, niet eens genoemd mag worden als gelijkwaardige component van duurzaamheid.'