'Street fight' nodig voor glasvezel op Fries platteland

Al jarenlang worstelt Friesland met de aanleg van glasvezel van 20.000 adressen in witte gebieden. Waar steden al heel wat jaren voorzien zijn van snel internet, is dat in het buitengebied nog niet het geval. Verschillende pogingen om het hele buitengebied van glasvezel te voorzien mislukten.

Zo waren er maar weinig dorpen die uiteindelijk de gewenste deelname bereikten en subsidie kregen voor de aanleg. Veel coöperaties starten, maar haakten ook weer af omdat zij de bevolking niet meekregen in de aansluiting; het was simpelweg te duur.

Dood paard

LTO Noord-bestuurder Tineke de Vries noemt als voorbeeld Bartlehiem. 'Een drama was het daar. Het was trekken aan een dood paard.' Gedeputeerde Sietske Poepjes memoreerde dinsdag tijdens de officiële aftrap in Earnewâld de lange weg die de provincie moest gaan om mensen mee te krijgen in glasvezel. 'In 2011 besprak ik het in de Statencommissie, ik was toen Statenlid. 'Hou toch je kop. 3G daar kon je je nog prima mee redden', was het commentaar. Dat kan nu niet meer.'

In de loop van de jaren bleek dat de aanleg technisch goed mogelijk is, maar maar dat het juridisch nog lastig was om een goed initiatief op poten te zetten. Het plan van provincie Fryslân om een aandelenparticipatie met netwerkbedrijf KabelNoord aan te gaan, strandde in 2016. Er zaten juridisch te veel haken en ogen aan, gaf Poepjes destijds aan.

Ruim een jaar later gunde de provincie de klus aan Kabelnoord met een achtergestelde lening van 35 miljoen euro van provincie Fryslân en 57 miljoen euro van BNG Bank en ABN Amro. Doel is om in drie jaar tijd maximaal 90 procent van het Friese buitengebied, het witte gebied, van internet te voorzien.

Klus

In Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel is de 60 procent-deelname gehaald, sinds eind september werft Kabelnoord in gemeente Opsterland, daarna is Ooststellingwerf aan de beurt. Eind deze maand gaat daar de schop de grond in om snel internet in het buitengebied te verwezenlijken, liet directeur Niek Geelhoed van Kabelnoord dinsdag weten.

Het valt Geelhoed tegen dat het zoveel moeite kost om de 60 procent deelname-eis te halen, geeft hij toe. 'We hebben die 60 procent deelname nodig om onze financiers tegemoet te komen. Ik dacht dat de lat niet zo hoog zou liggen, maar de praktijk blijkt anders te zijn.'

Gemeenschapsgevoel

Je hebt te maken met verschillende mensen, eigenaren van recreatiewoningen, boerderijen, stelt Geelhoed. 'Boeren hebben heel goed in de gaten wat de voordelen. Zij doen mee. Maar voor oudere mensen hoeft het vaak niet zo. Ik had in Friesland wat meer gemeenschapsgevoel verwacht om een goede voorziening op het platteland te krijgen. Dit was een klus.'

Volgens wethouder Harjan Bruining van gemeente Achtkarspelen, die dinsdag symbolisch een stuk glasvezel kreeg overhandigd, is de minimale deelname van 60 procent onderschat. 'Kabelnoord dacht met een goede businesscase dat mensen als bijen op de honing af zouden komen. Dat bleek niet zo te zijn.'

Onduidelijkheid

Bovendien was er nog veel onduidelijkheid, stelt de wethouder. 'De raadzaal zat in de tijd vol met 150 tot 200 mensen. Maar we hadden oneigenlijke discussies. Mensen vroegen zich af wat het kostte en niet wat ze ervoor terugkregen. Ze gingen met vragen naar huis en niet met antwoorden. Dat heeft niet geholpen.'

Half juli stond de teller op ruim 30 procent deelname in Achtkarspelen en werd de inschrijftermijn verlengd. 'Wij willen graag vooraan in de rij. En dat is gelukt. De raad heeft ons gevraagd er nog stevig aan te trekken. We hebben plaatselijke belangen en sportverenigingen benaderd die huis aan huis de voordelen van glasvezel onder de aandacht hebben gebracht. Het was een street fight, ze moesten huis voor huis veroveren. Dat werkte.'

Persoonlijke benadering

Die persoonlijke benadering is volgens de wethouder de sleutel tot succes. 'Folders in de bus en media-acties werken onvoldoende.' Ook De Vries ziet een 'uitdaging' in het halen van de 60 procent.. 'Dat wordt een grote opgave. Hoe overtuig je de bewoners? Ondernemers, en gezinnen met kinderen zien de noodzaak wel in. Maar de oudere bewoners hebben er vaak geen behoefte aan.'

Volgens haar moet je vooral een helder verhaal over de kosten en wat snel internet betekent vertellen. 'Het gaat om zorg op maat, maar ook onderwijs moet bij de inwoners in het buitengebied tussen de oren komen. Als je alles bij elkaar optelt: telefoon, schotelverbinding en internet en het vergelijkt met glasvezel, dan denk ik dat het heel erg mee valt.'

Voorbereidingen

Geelhoed verwacht dat de werving in andere gemeenten soepeler verloopt. 'In met name het zuiden en oosten van de provincie zijn gemeenten al veel langer bezig met de voorbereidingen voor de aanleg van glasvezel. Daar is het al meer bekend. We zijn met gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel begonnen, omdat deze gemeenten het dichtbij ons werkgebied liggen.'

De Vries is heel blij dat de stap naar snel internet nu kan worden gemaakt. 'We moeten niet te veel achteruit kijken. We moeten nu die slag maken. De agrarische sector heeft dit nodig. Denk bijvoorbeeld aan het verzamelen van data in het veld, het analyseren van deze gegevens, het gebruik van sensoren, het maken van taakkaarten, het wordt steeds belangrijker. We moeten ervoor waken dat we in het Flintstonetijdperk belanden. Dat moeten we niet willen in zo'n ontwikkeld land.'

Stormloop

Dat vindt Geelhoed ook. 'Er is een hele stormloop op het platteland als het gaat om glasvezel. In Brabant, Noord-Holland, Gelderland gebeurt het ook. Friesland wil niet achterblijven.' Voor de superwitte gebieden, duizend 'onrendabele adressen', komt provincie Fryslân eind dit jaar met een subsidieregeling, liet gedeputeerde Sietske Poepjes weten. De provincie trekt hiervoor 5 miljoen euro uit.