Forse stijging waterschapslasten dreigt

Waterschappen mogen hun eigen belasting heffen. Daarbij gebruiken zij een systeem dat is gebaseerd op de waarde van gebouwen en gronden. Een rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft ertoe geleid dat het systeem op de schop gaat.

In dit rapport kwam onder meer naar voren dat het huidige systeem geen recht doet aan de het principe dat de profijthebbenden, kostenveroorzakers en vervuilers betalen.

Het OESO-rapport was een van de aanleidingen voor de Unie van Waterschappen om een commissie het systeem te laten onderzoeken. Daarbij is de vraag gesteld hoe een systeem kan worden ingevoerd dat beter recht doet aan de genoemde principes.

Nieuw heffingssysteem

De commissie heeft eerder dit jaar een nieuw systeem van heffing gepresenteerd. Voor een van de waterschapsbelastingen, de watersysteemheffing, wordt binnen dit systeem anders gekeken naar de mate waarin profijt wordt ontleend aan de voorzieningen van het waterschap.

Dit betekent bijvoorbeeld dat het waterschap bij het wegpompen van water kijkt naar diegenen die daar profijt van hebben: de inwoners, eigenaren van gebouwen en grondeigenaren.

Trienke Elshof, portefeuillehouder 'Ondernemen in een gezonde omgeving' bij LTO Nederland, is niet gelukkig met de voorgestelde veranderingen. 'De eerste doorrekeningen stemmen ons niet gerust. Ze laten stijgingen zien van 10 tot 100 procent voor de agrarische sector. Daar gaan we niet mee akkoord natuurlijk', benadrukt ze.

Tekortkomingen

LTO vindt dat de wijze van kostentoerekening op twee punten tekort schiet. 'Ten eerste heeft de voorgestelde invulling van het profijtbeginsel een nadeel', zegt Elshof. 'De berekening van de kosten is een black box. Hoe deze plaatsvindt, weten we niet. Een waterschap in Friesland kan daar anders mee omgaan dan in het Westland.'

De Unie van Waterschappen bestrijdt deze conclusie van LTO. De voorgestelde methode geeft volgens haar een goede invulling van het beginsel: hoe meer profijt, hoe hoger de betaling. De unie heeft per deeltaak (zoals primaire waterkeringen, peilbeheer of waterkwaliteitsmaatregelen) gekeken wie in welke mate profijt heeft. Dat profijt is vertaald in criteria die per deeltaak leiden tot een kostenaandeel voor gebouwd en ongebouwd.

Handreiking voor waterschappen

Waterschappen krijgen binnen gestelde kaders de mogelijkheid voor een eigen invulling per waterschap, omdat gebieden en taakuitoefening van de waterschappen van elkaar kunnen verschillen. Voor de besluitvorming in zijn bestuur moet ieder waterschap inzicht geven in de eigen toepassing van de methode. Om deze methode uniform toe te passen, heeft de unie een handreiking ontwikkeld voor de waterschappen. Ook LTO beschikt hierover, aldus een woordvoerder van de unie.

Het tweede punt is de wijze waarop met de berekende kosten wordt omgegaan. Een waterschapsbestuur mag in de nieuwe opzet van die eerder berekende kosten 15 procentpunten afwijken. Dat betekent dat de lasten zowel hoger als lager kunnen uitpakken. 'Als ondernemer ben je dus afhankelijk van de grillen van de politiek, omdat de afwijking na elke waterschapsverkiezing kan wisselen', stelt Elshof.

'Risicovol'

'Dat is risicovol voor boeren en tuinders. De gedachte is dat met die 15 procent ruimte blijft voor maatwerk. Maar LTO stelt dat ook dan nog steeds sprake is van een black box, waardoor het onduidelijk blijft hoe de kosten zijn opgebouwd.' De unie stelt dat deze afweging juist op openbare en transparante wijze plaatsvindt. In deze afweging hebben alle belanghebbende categorieën, vertegenwoordigd door democratisch gekozen vertegenwoordigers, hun inbreng.

LTO Nederland wil alle mogelijkheden aangrijpen om in gesprek te gaan met de waterschappen. Elshof: 'Er dreigt een onacceptabel grote verhoging te komen die geen recht doet aan de inspanningen van de sector op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen of het voorkomen van erfafspoeling. Er zit geen prikkel in om op dat vlak actie te ondernemen. De boer en tuinder worden daar niet voor beloond.'