TU Delft: aardbevingen trigger voor schade

Aanleiding voor het onderzoek was de discussie over een voormalige contour. Binnen die contour werd tot 2016 in de provincie Groningen schade als gevolg van bevingen wél vergoed en daarbuiten niet. Doel van het onderzoek was het duiden en verduidelijken van de diverse oorzaken van schade aan gebouwen, waaronder de invloeden van de verschillende mijnbouwactiviteiten in Groningen en de stapeling van mijnbouwactiviteiten op bepaalde locaties.

Voor de onderzochte panden hebben de onderzoekers 'best verklarende scenario's' opgesteld voor de ontstane schade zoals scheuren in muren, waarbij gekeken is naar enkelvoudige oorzaken of combinaties van oorzaken. Daarbij werkten ze met het begrip 'technische toerekenbaarheid': het aandeel van een oorzaak in de spanningen in een bouwdeel waar schade is ontstaan. Dit bleek alleen indicatief mogelijk; voor een nauwkeurige vaststelling vonden de onderzoekers teveel onzekerheden.

Scheuren

Schade door bevingen blijkt vrijwel altijd samen te hangen met andere onderliggende oorzaken. Een mate van voorbelasting en/of initiële schade blijken zeer belangrijke omstandigheden te zijn voor het ontstaan of groeien van zichtbare scheuren door een trilling, geeft TU aan. Die schade kan al zichtbaar worden bij een geringe trillingssnelheid.

De onderliggende oorzaken van vrijwel alle schades in de onderzochte panden zijn gedeeltelijk terug te voeren op het ontwerp van het gebouw en de gehanteerde constructiewijze. Het gaat om schades die over het algemeen vaker voorkomen bij gebouwen, zoals schades door vervormingen, overbelasting of onvoldoende sterkte. Deze schades zijn niet te relateren aan een bepaald gebied in de provincie Groningen of aan de nabijheid tot mijnbouwactiviteiten.

Vervorming

Een andere reden waardoor er vervorming en overbelasting van de constructie kan ontstaan is als de bodem onder de fundering onder invloed van het gewicht van het gebouw vervormt. Vervorming van de bodem is eveneens verantwoordelijk voor een groot deel van de schades. Grondwaterstand en vochtgehalte in de bodem spelen hierbij soms ook een rol in de bodemvervorming.

De onderzoekers constateren dat de gegevens van grondwaterstanden en de kennis over hun invloed in Groningse bodemsituatie te beperkt is, waardoor er onzekerheid is over de invloed van het grondwater. Panden van na 1970 hebben meer schade aan de binnenzijde van de woning en vertonen tegelijkertijd veel minder schade vanuit de fundering. Door de constructiewijze ('betere' meestal betonnen strokenfundering en ander bouwsysteem) van deze nieuwere panden ontstaat schade vooral op aansluitingen van bouwdelen, zoals wanden en vloeren.

Boerderijen

Panden van voor 1900 vertonen over het algemeen meer schades dan panden van na 1900 en boerderijen vertonen meer schades dan vrijstaande woningen en twee-onder-een-kap woningen. Om complexe schadegevallen beter te kunnen beoordelen, adviseren de onderzoekers om de bestaande conditie van kwetsbare panden in gevoelige gebieden beter vast te leggen en de kwaliteit van schadeopname te verbeteren.

De beschikbaarheid van een logboek van aanwezige schade vergroot volgens hen de duiding van schadeoorzaken aanzienlijk, geven ze aan. Ook zou er meer inzicht moeten komen in actuele grondwaterstanden bij kwetsbare objecten om daarvan de invloed te onderzoeken op bodemvervorming met als gevolg een vervorming van de gebouwconstructie. Daarnaast bevelen de onderzoekers aan om de sensornetwerken van TNO voor het meten van trillingen open te stellen voor breder gebruik.