'Europa kan in eigen sojabehoefte voorzien'

De Europese veevoerproducenten vertrouwen al jaren op soja uit andere continenten. De interesse in plantaardige eiwitten van Europese origine neemt de laatste jaren toe.

Ruud Tijssens, Director Public & Cooporative Affairs bij Agrifirm, ging in Wageningen tijdens een presentatie in op de vraag of de Europese diervoedingssector zelfvoorzienend kan worden. Dat is volgens hem wel mogelijk.

Eigen eiwitproductie

'Het diepgewortelde idee bestaat dat we 70 procent van onze eiwitten - voor ons veevoer - moeten importeren. Dat klopt niet helemaal', zegt Tijssens. 'De Europese Unie heeft onderzocht in welke mate Europa op dit moment zelfvoorzienend is. Daarbij zijn ook granen meegenomen, want die bevatten eiwitten. Het blijkt dat we zelf een deel produceren en dat we een deel importeren. Maar het blijkt ook dat we weer een deel exporteren.'

Uit berekeningen blijkt dat Europa op dit moment zo'n 60 procent van de eiwitten voor veevoer produceert. Een tijd geleden produceerde Europa veel eiwitten zelf. In de jaren negentig kwam een kentering, na de exportovereenkomst tussen de Verenigde Staten en Europa is een daling ingezet. Sinds een paar jaar stijgt de productie weer.

Die toename is verklaarbaar, vindt Tijssens. Diverse factoren hebben ervoor gezorgd dat er draagvlak is ontstaan in de maatschappij om voor veevoer minder afhankelijk te zijn van onder meer Braziliaanse sojateelt. Zo speelt klimaatverandering en de reductie van de CO2-voetafdruk een rol. Naast de zorg om ontbossing voor sojaproductie in Zuid-Amerika, is er ook een toenemende weerstand tegen het transporteren van grondstoffen over de wereld. Tot slot neemt de drang om tot circulaire landbouw te komen steeds verder toe.

Geen technische problemen

De vraag is niet of Europa soja kan produceren. 'Want dat is mogelijk', stelt Tijssens. 'Er zijn genoeg proeven mee gedaan. Er komt gemiddeld 3 ton van een hectare, bleek uit die proeven. De beste telers halen zelfs 3,8 ton. Dat is heel goed, technisch zijn er geen problemen. In Midden-Europa en Oekraïne kan meer soja worden geproduceerd dan nu het geval is.'

De prijs van Europese soja is een ander aspect. Op dit moment kost het meer geld om in Europa soja te produceren dan in Brazilië. Een hogere prijs dan de marktprijzen is noodzakelijk. Op dit moment realiseert Agrifirm vanuit de markt een toeslag van zo'n 150 tot 170 euro per ton. De sleutel ligt bij de markt, denkt Tijssens. Er zijn ontwikkelingen denkbaar waardoor die markt de meerprijs voor Europese soja kan en wil betalen.

Genetische modificatie

Er is namelijk nog het component genetische modificatie, of ggo (genetisch gemodificeerd organisme). 'Vertrouwen is een van de belangrijkste drijfveren', zegt Tijssens. 'En er is veel wantrouwen bij consumenten over veevoer. Bijvoorbeeld of het genetisch gemodificeerd is of niet.'

In Europa is steeds meer markt voor bijvoorbeeld ggo-vrije zuivelproducten, constateert Tijssens. 'Dat gaat hard op dit moment, in onder meer Nederland, Duitsland en België.' Voor ggo-vrije soja wordt 70 tot 150 euro boven de marktprijs voor ggo-soja betaald. 'Als in Europa geen genetisch gemodificeerde soja wordt gebruikt en in de rest van de wereld wel, dan heeft Europa een bijzondere positie', betoogt Tijssens.

Verbod op gebruik ggo's

De transitie is gaande, vindt de Agrifirm-director. 'Vergis je niet. In Frankrijk wordt het debat gevoerd om te stoppen met invoer van soja. En in Polen is een verbod op het gebruik van ggo's. Het is alleen toegestaan als er ontheffing wordt gegeven en dat gebeurt tot nu toe nog elk jaar. Het is dus een serieuze zaak in heel Europa.'

Soja is niet het enige antwoord. De marktontwikkelingen openen ook deuren naar de ontwikkeling van betaalbare alternatieve producten die soja kunnen vervangen, verwacht Tijssens. 'Uiteindelijk gaat het om aminozuren in de voeding. Soja levert daarvan de meeste kilo's voor een euro. Dat betekent niet dat er geen alternatieve middelen zijn. Die alternatieven, bijvoorbeeld zonnebloemmeel, zijn op dit moment nog relatief duur. Maar als de markt meer betaalt voor soja, worden ze interessant.'

'Transitie in volle gang'

De transitie is in volle gang, meent Tijssens. Hij denkt dat die goed kan zijn voor zowel de veehouderij als de akkerbouw. 'Als het een markttransitie is, dan betekent dat ook dat veehouders ervoor worden betaald. Dat maakt hun positie sterker. Dat is niet zo als het een politiek gestuurde ontwikkeling is', zegt hij. 'Voor een akkerbouwer is dit ook gunstig. De nieuwe gewassen passen goed in het rotatieplan en het zorgt voor beter en meer organisch materiaal in de bodem, dus het is een positieve ontwikkeling.'