Brexit zorgt voor gedoe en extra kosten

Met een themamiddag hebben de Raad voor plantenrassen, Plantum en Naktuinbouw vorige week vrijdag in Wageningen inzicht proberen te geven in de gevolgen van de Brexit voor de sector plantaardig uitgangsmateriaal. 'Het is belangrijk dat bedrijven zich voorbereiden op mogelijke scenario's', zegt Gerard Meijerink, lid van de Raad voor plantenrassen.

'Scheiden doet lijden en dat zal bij de Brexit zeker opgaan voor de land- en tuinbouw. Zo'n 10 procent van onze export gaat naar het Verenigd Koninkrijk en 13 procent van de import van agri en food van het Verenigd Koninkrijk komt uit Nederland. De wederzijdse belangen zijn groot', stelt Boonstra.

In- en exportprocedures

De Brexit zal leiden tot in- en exportprocedures. Extra (fytosanitaire) eisen kunnen naast extra kosten leiden tot vertraging, wachttijden en kwaliteitsvermindering. Daarnaast krijgt de handel met het Verenigd Koninkrijk te maken met wisselkoersen. 'Ga als bedrijf na waar je tegen aan kunt lopen', adviseert Boonstra.

Om de 'boedelscheiding' te vergemakkelijken, geldt een overgangsperiode tot 31 december 2020. 'Het Verenigd Koninkrijk blijft tot die datum meedraaien als zou het land lid zijn van de EU', legt Boonstra uit. De kans op een harde Brexit is nog steeds reëel. 'Als overheid houden we rekening met het slechtste scenario. De onzekerheid blijft tot het laatste moment.'

Overgangstermijn

Ook voor Judith de Roos, jurist bij Plantum, is het nog onzeker hoe de Brexit uitpakt. 'Engeland wil autonomie en tegelijk zoveel mogelijk aansluiting bij de EU. Plantum hoopt dat het zo praktisch mogelijk wordt ingevuld.' Daarbij denkt ze onder andere aan een overgangstermijn voor kwekersrechten en geen dubbel rassenonderzoek.

Vanaf 30 maart 2019 gelden de regels rond het kwekersrecht van de EU niet meer in het Verenigd Koninkrijk. 'Reeds verleende kwekersrechten zijn alleen van toepassing voor de EU-leden, tenzij het uittredingsverdrag wat anders bepaalt', zegt secretaris Kees Jan Groenewold van de Raad voor plantenrassen.

Registratie van rassen

Om problemen te voorkomen, neemt het aantal verzoeken om registratie van rassen op de Nederlandse lijst vanuit de lijst van het Verenigd Koninkrijk en andersom fors toe. Ondanks deze verzoeken zijn boeren in het Verenigd Koninkrijk bang dat er minder rassen beschikbaar zullen komen.

Voordat een ras kwekersrecht krijgt, is technisch DUS-onderzoek nodig. Nederland neemt het grootste aantal gewassen (1.022) voor zijn rekening. Het Verenigd Koninkrijk heeft er 864 en voor 320 soorten moet een alternatief komen. Daarvan gaan er 110 naar Nederland. 'We zijn klaar als het gaat om het DUS-onderzoek', stelt Bert Scholte, hoofd rassenonderzoek bij Naktuinbouw.

Aantal zendingen daalt

Het DUS-onderzoek mag dan grotendeels een gelopen race zijn, de organisatie van de keuring en inspectie van goederen naar het Verenigd Koninkrijk moet nog beginnen. Omdat de regels en eisen zullen toenemen, verwacht directeur John van Ruiten van Naktuinbouw dat van het huidige aantal zendingen van 50.000 stuks op jaarbasis maar een derde zal overblijven.

'Bij geringe hoeveelheden zullen veel bedrijven zeggen: aan mijn lijf geen polonaise. Ze zullen het door een ander bedrijf laten doen dat ervaring heeft en kleine zendingen gaat samenvoegen.'

De omvang van de handel na de Brexit kan Van Ruiten nog niet inschatten. 'Het is onder andere afhankelijk van de wisselkoers en de fytosanitaire eisen. Naar verwachting hebben we acht à negen extra keurmeesters nodig voor Engeland. Maar gaat alles door zoals verwacht? Je kunt geen acht mensen aannemen zonder dat er werk is.'

Pootaardappelen

De problematiek in de tuinbouw is niet te vergelijken met die bij pootaardappelen en zaaizaden. Bij pootaardappelen is sprake van een importverbod vanuit het Verenigd Koninkrijk naar de EU en bij zaaizaden is de handel wereldwijd. Eventuele extra inspecties hangen af van fytosanitaire eisen. De gevolgen zijn waarschijnlijk binnen de huidige formatie van de NAK rond te zetten.

Thorwald Geuze van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) constateert dat veel vrachtverkeer per veerboot naar het Verenigd Koninkrijk gaat en de faciliteiten niet zijn ingericht als grensinspectiepost. 'Alle vrachtwagens eerst inspecteren geeft een logistiek probleem. Met de Engelse collega's zijn we bezig om de afgifte van certificaten elektronisch te kunnen doen.'

Extra eisen

Geuze kan zich goed voorstellen dat voor een aantal goederen voor export naar het Verenigd Koninkrijk na de Brexit zwaardere eisen gaan gelden. Vooral in de bomensector is de kans groot dat de eisen worden opgeschroefd.

'Dossiers waar het Verenigd Koninkrijk nu al problemen mee heeft, kunnen ze met de Brexit formaliseren. Hoeveel extra inspecteurs er nodig zijn en wanneer is afhankelijk van de overgangsperiode en de eisen van het Verenigd Koninkrijk', aldus Geuze.