Juridische haarkloverij fosfaatrechten uitgeschaard vee

Veehouders konden tot 1 april 'bijzondere omstandigheden' over de toekenning van fosfaatrechten melden om zodoende (meer) fosfaatrechten te krijgen. Minister Carola Schouten (LNV) schreef de Tweede Kamer eind maart dat een kleine 800 boeren zich hebben gemeld. Zij willen worden gezien als knelgeval omdat zij nieuw zijn gestart als melkveebedrijf of zij konden door werkzaamheden aan infrastructuur of natuur minder dieren houden op 2 juli 2015.

Een ander knelgeval is de groep die in de knoei komt door het uitscharen van vee tijdens de peildatum. Wat is namelijk het geval: bij de toekenning van de fosfaatrechten worden de rechten op naam van het bedrijf bijgeschreven waar de dieren op 2 juli 2015 stonden. Veel melkveehouders schaarden een deel van hun (jong)vee uit naar een opfokker of een andere grondeigenaar om de dieren te weiden. In totaal gaat het in Nederland zeker om honderden melkveehouders die jaarlijks op die manier bewust dieren overschrijven en dus op 2 juli 2015, de peildatum, de dieren niet op hun naam en relatienummer hadden staan.

Onderlinge afstemming

Rob Scholten, jurist van Stichting Achmea Rechtsbijstand, beaamt dit. Hij laat weten dat hij opvallend weinig meldingen heeft gekregen van boeren die vee tijdelijk uitschaarden in een weide en zo fosfaatrechten misliepen. Waarschijnlijk is een groot deel van deze groep er onderling uitgekomen. Bijvoorbeeld door de toebedeelde fosfaatrechten fifty-fifty te verdelen tussen uit- en inschaarder.

Anders is het bij de groep die (jong)vee heeft staan bij een opfokker. Hierover kreeg Scholten verschillende dossiers op z'n bureau. 'Geen geval is gelijk, maar sowieso is het een complex dossier', zegt de jurist. 'Melkveehouders maken logischerwijs graag aanspraak op de rechten die de opfokker zijn toegewezen als die de dieren op de peildatum had lopen. Voor de opfokker geldt dat echter vanzelfsprekend net zo goed. Die heeft de fosfaatrechten op zijn of haar bedrijf ook nodig om dieren te mogen houden.'

Onrecht

In de wet van het fosfaatrechtenstelsel staat dat de rechten toebehoren aan het bedrijf die de dieren op 2 juli 2015 op naam had. 'Als melkveehouder en opfokker het onderling niet eens worden over een verdeling, volgt een civielrechtelijke procedure. Het lijkt duidelijk hoe de wet de uitkomst voorschrijft, maar logischerwijs voelt dat voor de melkveehouders die het aangaat als onrecht', aldus Scholten.

'Ik moet ook nog zien of de rechter qua eigendomsrecht vast blijft houden aan een volledige toekenning van de rechten richting de opfokker. Waarschijnlijk zal een bodemprocedure hierin duidelijkheid moeten geven. Daarbij geldt dat elke zaak uniek is, met name omdat specifieke voorwaarden uit de opfokovereenkomst bij de toedeling het verschil kunnen maken. Feit is wel dat gerechtelijke uitspraken de komende tijd meer duidelijkheid moeten brengen.'

Eerste uitspraken

De eerste uitspraken passeren al. Drie weken geleden was de uitspraak in het nadeel van een uitscharende melkveehouder, vorige week oordeelde de rechtbank Leeuwarden dat de rechten naar rato moesten worden verdeeld.

Bij de categorie 'nieuwe starters' voorziet Scholten problemen voor de groep die op 2 juli 2015 nog niet was begonnen met melken. In de RVO-verordening over knelgevallen staat namelijk dat een nieuwe starter tussen 1 januari en 2 juli 2015 moet zijn gestart. Een deel van de nieuwe melkers kocht echter eerder wel vee aan, maar startte pas na de peildatum met melken.

• Lees meer over fosfaatrechten in ons dossier