Kringloopwijzer geen luxe maar noodzaak

In de Gelderse Vallei zijn de melkveebedrijven niet zo groot, in 2015 gemiddeld zeventig melkkoeien op zo'n 30 hectare hoogproductieve zandgrond met 80 procent grasland. Ongeveer een derde van de mest wordt afgevoerd.

We hebben in het mestbeleid al veel moeten slikken, zoals een stikstofnorm voor grasland van 250 kilo tegenover 345 kilo op klei en een derogatie met 230 kilo stikstof uit dierlijke mest en maximaal 20 procent akkerbouw.

BEX

Gelukkig is er de handreiking BEX, waardoor het met eiwit- en fosforarm voeren eenvoudig is de fosfaat- en stikstofproductie te verlagen en zo een paar kuub mest per hectare extra te kunnen benutten binnen de kringloop van het bedrijf. Maar op grasland zouden we veel meer kunstmest moeten vervangen door organische mest. Dat scheelt veel geld, aardgas en CO2-uitstoot.

En toen kwamen de fosfaatrechten. Te laat, maar noodzakelijk. Al snel was duidelijk dat juridische argumenten het gingen winnen van rechtvaardigheid. Met enkel de peildatum van 2 juli 2015 werden anticiperende boeren beloond.

Grondgebonden

Vervolgens ging de politiek aan de haal met het begrip 'grondgebonden'. Een Kamermeerderheid vond dat boeren die al hun mest zelf kunnen plaatsen, niet gekort hoefden te worden. Dat twee derde van de boeren daardoor extra gekort moest worden, nam men voor lief.

Wel is een motie aangenomen die de Kringloopwijzer noemt als mogelijkheid om een lagere fosfaatproductie aan te tonen en zo de korting te beperken. Dat zou de intensievere bedrijven de kans bieden de korting terug te verdienen door het optimaliseren van hun rantsoen. Helaas is dit ons niet gegund.

8,3 procent korting

De beschikking fosfaatrechten confronteert ons met de gevolgen: doorsneeboeren die niets bijzonders hebben gedaan in 2015, die gewoon hun koeien hebben verzorgd, krijgen een korting van 8,3 procent aan hun broek. Voor de gemiddelde boer in onze afdeling betekent dit dat er vier koeien uit de stal moeten om anticiperende boeren te voorzien, één voor knelgevallen en twee om mensen met meer grond te ontzien.

Het is ronduit stuitend dat vervolgens de mensen die deze fosfaatrechten hebben gekregen, ageren tegen gebruik van de Kringloopwijzer omdat ze er zelf geen voordeel aan denken te hebben.

De Kringloopwijzer is echter geen luxe, maar noodzaak. Net zo goed dat het niet volhoudbaar is om alleen maar mais te verbouwen, koeien binnen te houden en volop soja te voeren, is het niet volhoudbaar om 250 kilo stikstof uit kunstmest te strooien en dan 11.000 kilo melk per hectare te produceren.

Ruimte voor diversiteit

Er is in Nederland ruimte voor een diversiteit aan melkveebedrijven. Minder input aan kunstmest en krachtvoer moet het gezamenlijke doel zijn. Intensieve, efficiënte bedrijven moeten werk maken van regionaal voer en weidegang. Extensieve, grondgebonden bedrijven moeten aan de gang gaan met efficiëntie voor stikstof en CO2.

Dit moet wel worden beloond: grondgebonden worden zou de korting van 8,3 procent ongedaan moeten maken. Hetzelfde moet gelden voor het aantoonbaar verlagen van de fosfaatexcretie.

Voor dat laatste lijkt de Kringloopwijzer, liefst vereenvoudigd, toch het aangewezen instrument. Maar dan moeten we er wel gezamenlijk achter gaan staan.

Ben Apeldoorn melkveehouder in Woudenberg, namens LTO Noord-afdeling Gelderse Vallei