Moederknol speelt pootgoedtelers parten in 2017

Problemen met moederknollen komen geregeld voor, maar het lijkt erop dat ze vaker gaan voorkomen. In ieder geval was 2017 een lastig jaar. Pootgoedtelers oogstten soms delen van hun percelen niet, een enkeling liet vele hectares zitten. Telers en handelshuizen denken over oorzaken en oplossingen. De materie blijkt complex.

Directeur Gerard Backx van handelshuis HZPC snapt dat telers nog niet willen oogsten, als de moederknollen nog niet voldoende zijn vergaan. 'Telers weten heel goed dat versmering van moederknollen de kans op verspreiding van bacterieziektes verhoogt. Dat is ook aangetoond in het onderzoek dat de sector heeft gedaan.'

Meer risico

Backx ziet dat telers die het rooien uitstellen, tegen andere problemen oplopen. 'Later rooien betekent meer risico voor de teler en dat de partij niet beschikbaar is voor de vroege export', zegt hij.

De HZPC-directeur weet niet of het probleem met de moederknollen de laatste jaren toeneemt. 'Het is in het ene seizoen meer een probleem dan in het andere seizoen. We hadden nu een vroeg groeiseizoen. Dan voel je dat je meer moet wachten op deze moederknollen. Wachten tot september maakte dat je in de regenperiode terechtkwam. Daardoor voelen we allemaal de gevolgen meer in een jaar als 2017.'

Complex

Veredelaar Jacob Eising sluit zich aan bij de stelling van Backx dat de moederknollen geen eenvoudig probleem zijn om een kort antwoord op te geven. 'Het is complex. De aanpak heeft te maken met het hele traject van de voorafgaande teelt, de bewaring, de teelt in het seizoen en de mentaliteit van de teler. Maar ik heb als buitenstaander gemakkelijk praten. De oplossing is moeilijk.'

Volgens Eising begon de kwaliteit van de poters, de moederknollen van 2017, bij de teelt in 2016. Dankzij het vakmanschap van de akkerbouwers gaan er sterke poters de bewaring in.

Rhizoctonia

'Vervolgens hebben we fantastische bewaringen, waardoor de knollen fysiologisch jong blijven. In het voorjaar gaan er dan relatief jonge knollen de grond in. Daarnaast behandelen we de knollen tegen rhizoctonia. Ons gevoel zegt dat die behandeling de knollen nog wat meer conserveert.'

Henk van der Woude van Agrico zou graag onderzoek willen doen naar de invloed van het effect van middelen bij het poten. 'De een zegt dat dit met het probleem van de moederknollen te maken heeft en de ander denkt dat totaal niet.'

Middelen

Backx noemt de middelen die bij het bewaren worden gebruikt, ook van invloed op de vitaliteit van het uitgangsmateriaal, maar hij zegt erbij dat hij niet weet hoe groot de invloed van die middelen is op het moederknollenprobleem.

De pootgoeddeskundigen splitsen de oorzaken van het traag verteren van de moederknollen in een paar categorieën. De goede bewaring is een oorzaak, middelen in bewaring en teelt kunnen invloed hebben en als derde kunnen rasinvloeden meespelen, zeggen Van der Woude en Eising.

Lange kiemrust

'Bij een deel van die nieuwe rassen verteert de moederknol moeilijk. Ze hebben een lange kiemrust en minder gewichtsverlies in de bewaring', zegt Eising.

Backx: 'De fysiologische ouderdom van de poter op het moment van poten is van invloed op het tijdig wegrotten van de moederknol. Een oudere poter rot sneller weg. Is de knol goed geteeld en bewaard, dan zal deze fysiologisch minder oud zijn en er langer over doen om weg te rotten. We raden dus aan om te starten met fysiologisch iets ouder pootgoed. Het kan het aantal stengels zelfs positief beïnvloeden.'

Snel groeien

Een moederknol die snel leeg raakt, zal tijdig verdwijnen. Backx zegt dat als de plant snel goed groeit, hij een minder groot beroep doet op de moederknol en daardoor blijft die laatste lang vitaal aanwezig.

Een grote poter is volgens Eising ook ongunstig. De veredelaar van Den Hartigh merkt op dat het huidige systeem van betaling in de hand werkt dat telers voor de kilo's gaan in plaats voor de ideale potermaat. Het oogstmoment schuift ook door bij dit systeem en de geschiedenis kan zich herhalen door de start met de grote maat poter. 'Ik snap de telers wel, maar er verandert dus ook iets aan de kwaliteit van het uitgangsmateriaal.'

Nettenteelt

Een optie, zoals in Flevoland wordt beproefd, is met nettenteelt het uit de partij halen van moederknollen te vergemakkelijken. De deskundigen van de handelshuizen geloven allemaal niet dat dit gaat bijdragen. Zij gaan ervan uit dat de moederknollen zo gewoon tussen het te oogsten pootgoed blijven zitten en dat de oplossing in het hele complexe systeem van de teelt gezocht moet worden.

Van der Woude: 'De vraag is volgens mij: hoe versnellen we dat verouderingsproces wat meer? Vitaliteit is mooi en goed voor de gezondheid en de opbrengst, maar bij de achterdeur lopen we nu tegen die moederknollen aan.'