Duitse 'eigen-peen-eerstpolitiek' drukt export

De positie van Nederland als peenproducerend land kwam het afgelopen jaar op pijnlijke wijze aan het licht. De start van oogst 2016 begon iets boven de 8 euro per 100 kilo. Begin 2017 werd vervolgens de 12 euro nog even aangetikt, maar eind februari zette het verval snel in tot in juni het nulpunt werd bereikt.

Er was vrijwel geen vraag omdat er overal in Europa een goede oogst is geweest. En dan hebben sommige landen hun areaal nog uitgebreid ook. Zonder een ramp elders, lijkt het steeds lastiger om Nederlandse peen tegen aanvaardbare prijzen weg te zetten.

Veevoer

Het afgelopen jaar verdween er een groot deel van de oogst in het veevoer. Het nieuwe peenseizoen begint niet veel beter. De vraag wil niet echt op gang komen. De eerste noteringen van de regionale landbouwbeurzen startten onlangs dan ook op een laag niveau. In Emmeloord en Middenmeer begint inmiddels de bodem bij 4 euro per 100 kilo tot een bovenkant van 9 euro voor schaaltjespeen.

Een van de landen die afgelopen seizoen minder peen uit Nederland haalde is Duitsland. Tot en met 2015 liep de export richting Duitsland op, maar in 2016 zakte de afzet met 18 procent terug. Peenhandelaren verwachten dat deze trend doorzet. Exporteurs die veel op Duitsland leveren zien de ontwikkeling zorgelijk in. Temeer omdat er geen alternatieve markten zijn om het gevallen gat op te vangen.

Verpakkingsvormen

Duitse retailers willen dat (biologische) aardappelen en wortelen zoveel mogelijk uit Duitsland komen, en dan het liefst uit de eigen regio. Telers steken meer in op gekleurde peen en snackwortelen en de industrie speelt daarop in door meer verscheidenheid in verpakkingsvormen. Inmiddels behoren deze varianten in veel supermarkten al tot het vaste assortiment.

Drijvende kracht achter het groeiende areaal is regionaliteit, zegt ook het Duitse marktbureau voor agrarische markten AMI: 'Supermarkten en discounters eisen Duitse wortelen.'

Biologisch

Een Nederlandse exporteur bekent zo'n 40 tot 45 procent minder product naar Duitsland te exporteren dan eerdere jaren. Voor biologische peen uit Nederland is nog wel wat markt bij onze oosterburen. Massaal overschakelen is echter geen oplossing, omdat het aanbod bio-peen dan weer te groot wordt.

Vanaf de huidige oogst tot aan januari verwachten handelaren niet veel van Duitsland te horen. In de eerste maanden van 2017 is er volgens KCB-exportcijfers echter toch een behoorlijk volume wortelen naar Duitsland gegaan. De periode om Duitsland te kunnen beleveren is ingekort. Jaarrond is in theorie mogelijk, maar het merendeel wordt in de wintermaanden geëxporteerd. Als dat tegen scherpe prijzen kan, blijft Duitsland volgens een andere handelaar een markt voor Nederlandse peen. Ook voor gangbaar.

Boycot Rusland

Naast afzetverlies in Duitsland wordt de boycot van Rusland ook nog altijd gevoeld. Voor beide zijn geen nieuwe markten in de plaats gekomen. Nederland wordt daarmee toch een beetje de gatenvuller van Europa en moet het al jaren van dezelfde bestemmingen hebben. Nieuwe markten openbreken zoals de uiensector doet, gaat in peen niet op. Daarvoor is het product niet mondiaal genoeg.

De enige noemenswaardige nieuwe afzetbestemming is de overzeese export naar met name Afrika. Vijf jaar geleden ging er nog bijna geen peen vanuit Nederland naar Afrika, maar de uitvoer in volume neemt ieder jaar toe. Het gaat daarbij vooral om Senegal en Mauritanië. Landen die al volop worden voorzien van Nederlandse uien en ook exportaardappelen.

Cuba

De handel naar Cuba is nog mondjesmaat, maar het land is wel in opkomst als afzetbestemming. Tot nu toe zijn er weinig spoelbedrijven die het aandurven omdat de peen voor deze markten van topkwaliteit moet zijn.

Nederland blijft voor een groot deel afhankelijk van de traditionele afzetmarkten zoals België voor veldgewas en Oost-Europa als grote vaste klant. Voor de wintermaanden en de tweede helft van het afzetseizoen, januari tot en met juni, zien exporteurs niet direct nieuwe markten ontstaan. Wel ligt het voor de hand dat Frankrijk en Spanje komend voorjaar peen gaan importeren, omdat zij het areaal na een jaar met slechte opbrengstprijzen doorgaans scherp bijstellen. Verder gaat er af en toe wat peen naar Jordanië en Cyprus, maar Scandinavië loopt juist weer iets terug omdat akkerbouwers daar meer peen telen.

Gunstige voortekenen

Hoewel iedere nieuwe bestemming er een is, maken nieuwe afzetmarkten het verlies in Duitsland niet goed. Toch hoeft de Nederlandse peensector niet meteen te somberen. Gunstig is dat de handel dit jaar begin oktober drukker is dan vorig jaar het geval was. Overzee blijft de export goed doorlopen en ook Europese bestemmingen zijn wel wat aan de markt.

Gunstig is ook dat Nederland redelijk voorligt met de oogst, verwerking en afzet van vroege peen. Daardoor is er op de markt relatief snel behoefte aan bewaarpeen.

Kwaliteit

Aandachtspunt is de kwaliteit. Veel percelen in Nederland kampten dit voorjaar met een slechte opkomst. Het betekent dat de opbrengsten niet al te hoog zullen zijn. Bewaarpeen zal meer tarra bevatten, meer kromme en misvormde wortels, maar ook spelen er kwaliteitsproblemen zoals puntrot door de vele neerslag. Er is meer grove peen, maar omdat in deze percelen met dunne standen regelmatig puntrot voorkomt, valt er ook weer grof af.

Netto-netto is er veel minder peen dan vorig jaar, stellen wasbedrijven. Een dramajaar als vorig jaar lijkt daarmee uitgesloten. Ook het noorden van Duitsland heeft flink veel regen gehad. Al met al begint de peenhandel anders aan het bewaarseizoen dan in 2016.