'Kostprijs beheersen maakt weerbaar in aardappelsector'

Tijdens PotatoEurope 2017 stond een inleiding gepland van Rabobank over de toekomst van de aardappelsector. Vanwege het afgelasten van dag één van het aardappelevenement werd dit programmaonderdeel echter geschrapt. Nieuwe Oogst vond sectorspecialist Arjan Ausma van Rabobank Food&Agri bereid om de visie van de bank op de aardappelteelt en de concurrentiepositie van de Nederlandse sector toe te lichten.

Als sectorspecialist focust Ausma zich primair op de ontwikkeling van de Nederlandse akkerbouw. Hij analyseert met collega's van Food&Agri-Research waar kansen liggen voor ondernemers en adviseert lokale banken over financieringen. In de Food & Agri-sectoren heeft de Rabobank wereldwijd 97 miljard euro aan financieringen uitstaan, waarvan zo'n 35 miljard euro in Nederland in de primaire sector.

Vanwaar het optimisme over de aardappelsector?

'Voor Nederlandse akkerbouwers is de aardappelteelt de belangrijkste tak van sport. Op veel primaire bedrijven leveren de inkomsten aan aardappelen de grootste bijdrage aan de financiële omzet.

'Verder zien we wereldwijd het belang van de aardappel als voedingsbron snel toenemen. Met relatief weinig input van water levert de aardappel een hoge voedingswaarde in de vorm van koolhydraten en vitaminen. Belangrijke groeimarkten zijn Afrika en Azië. Vooral in China stijgt de vraag naar aardappelen explosief en voorlopig is dat land nog niet zelfvoorzienend.'

Waar liggen volgens de Rabobank de grote kansen voor de Nederlandse aardappelsector?

'We kunnen in Nederland enerzijds ons voordeel doen met de groeiende vraag naar verwerkte aardappelproducten en verder profiteren van de toenemende behoefte aan goed uitgangsmateriaal. Met name voorgebakken frites kunnen we vanuit West-Europa op dit moment relatief goedkoop exporteren over de hele wereld. Onze analisten gaan er inmiddels vanuit dat de aardappelindustrie in Nederland en België in 2020 samen meer dan 10 miljoen ton grondstof verwerken.

'Uitgaande van deze groei berekenden diezelfde analisten dat de vraag naar pootgoed met zo'n 40.000 ton toeneemt. Als grootste leverancier van pootgoed voor de exportmarkt zal Nederland hiervan een deel voor zijn rekening nemen. We zien dat onze pootgoedtelers goed in staat zijn om verschillende markten te bedienen. Ook zijn de saldo's van de pootgoedteelt vanaf 2009 structureel verbeterd.'

Wat zijn bedreigingen voor de teelt van aardappelen in ons land?

'Het is altijd van belang om te weten voor welke markt je produceert. De Nederlandse aardappelsector is sterk afhankelijk van de export en dat brengt risico's met zich mee. Politieke ingrepen om de producenten in eigen land te beschermen kunnen grote invloed hebben op onze concurrentiepositie en dat geldt ook voor ontwikkelingen op de valutamarkt. Als de euro duurder wordt ten opzichte van de dollar, dan heeft dat direct gevolgen voor de vraag naar Europese frites.'

Welke grenzen zitten er aan de groei van de aardappelsector?

'In eigen land is de beschikbaarheid van teeltareaal voor levering van voldoende grondstof aan de verwerkende industrie een serieuze beperking. Vooral de bouwplannen op de kleigronden zitten vol wat aardappelen betreft. In zandgebieden zoals in Brabant, Gelderland en Overijssel is nog ruimte voor enige uitbreiding vanwege uitruil met melkveehouders.

'Pootgoed heeft dezelfde beperking. Intensievere bouwplannen zijn niet gewenst uit fytosanitair oogpunt. Een goed rendement in de aardappelteelt is uiteindelijk alleen mogelijk met een gezonde bodem.'

In hoeverre is een rendabele aardappelteelt reëel bij de huidige grondprijzen?

'Om meer omzet te generen, hebben akkerbouwers meer grond nodig. Goede grond is echter schaars en met de huidige grondprijzen van gemiddeld 57.500 euro per hectare is gezond financieren een lastig verhaal.

'Aardappeltelers zouden moeten denken aan andere vormen om grond voor hun bedrijf te verwerven. Wij zien dat het gebruik en bezit van grond meer wordt ontkoppeld.'

Wat verstaat u onder gezond financieren?

'Het gaat erom dat je in goede tijden geen fouten maakt, waar je in slechte tijden voor wordt afgestraft. Voor de langere termijn adviseren wij ondernemers daarom rekening te houden met een rentepercentage op vreemd vermogen van 4 procent. Gezond financieren heeft direct betrekking op de kostprijs en dat is bepalend voor de marktpositie van een aardappelteler. Beheersing van kostprijs is een doel om weerbaar te blijven voor risico's in de teelt en schommelingen op de afzetmarkt.'

Welk scenario schetst de Rabobank voor de aardappelteelt voor de komende vijf tot vijftien jaar?

'Over het algemeen zien we een goede toekomst voor een stevige sector. Als bank verwachten we veel van innovaties en bijvoorbeeld nieuwe rassen. De teelt kan met precisietechnieken en het gebruik van data nog een efficiëntieslag maken. Verder is een genetische sprong nodig om het succesverhaal van de Nederlandse aardappelteelt een vervolg te geven.

'Voor de ontwikkeling van nieuwe rassen volgen wij met belangstelling de mogelijkheden van nieuwe veredelingstechnieken. Een voorbeeld is de hybrideveredeling van aardappelen uit zaad. Door sneller nieuwe en nog betere rassen te veredelen, ontstaan kansen om resistenties in te kruisen. Daarmee kunnen we een verdere vergroening van de teeltsystemen inzetten.'