Grutto biedt melkveehouder hoop

Al honderden mensen bezochten de locatievoorstelling bij boeren in Friesland. Ook Simon en Doetie den Hartogh zaten in het publiek. Koning van het Grasland gaat voor een groot gedeelte over hun leven. Zij verloren hun zoontje, stapten over naar biologisch en hun koeien werden geruimd vanwege MKZ. 'Aangrijpend', vinden ze het stuk. 'De theaterspelers hebben ons verhaal goed begrepen.'

Het is woensdagmiddag 4 mei 1994. Simon den Hartogh gaat samen met zijn kinderen Jan en Willem met de trekker het land in om grond te verzetten. De vierjarige Willem zit in de aanhangwagen. Ze rijden stapvoets. 'Au, hoorde ik op een gegeven moment. Ineens lag Willem op de grond. Er was geen schrammetje te zien. Ik ben in de hoogste versnelling naar huis gereden.' Doetie den Hartogh probeert haar zoon nog te reanimeren. 'Maar dat mocht niet meer baten', zegt ze 23 jaar na het fatale ongeluk.

Stekels trekken

Daar waar Doetie den Hartogh vooral overleeft door veel zaken te regelen, komt er niets meer uit de handen van haar man. Een half jaar kijkt hij niet naar het bedrijf om. Een buurjongen melkt de koeien. 'Ik was totaal verslagen, ik kon er met mijn kop niet bij.'

Om zijn woede te uiten gaat hij handmatig onkruid wieden. 'Stekels eruit halen, dat geeft mij rust. Dat doe ik nog steeds', bekent hij. 'Gemiddeld twintig uur per week. De wind om je heen, de vogels erbij, de zon. Als ik het moeilijk heb, vlucht ik het land in. Ik moet stekels trekken. Stekel voor stekel.'

Het gaat heel ver, erkent de melkveehouder. Doetie den Hartogh: 'Je bent wat radicaal geworden, wat extreem.' Simon den Hartogh: 'Maar ik wil het niet verzwijgen.'

Hoge productie

Ook in de bedrijfsvoering ging de knop om. 'Voor het ongeluk gingen we voor de hoogst mogelijke productie. We behoorden tot de vijftig meest hoogproductieve melkveebedrijven in Friesland. Daarvoor was ik boer', stelt Den Hartogh.

Maar doordat hij steeds meer oog kreeg voor de grutto, besloot hij over te stappen naar biologisch. Doetie den Hartogh tegen haar man: 'In biologisch vond je een uitdaging.' Simon den Hartogh: 'Het paste bij mijn gevoel. We gebruiken helemaal geen antibiotica meer.'

De veestapel moest er wel wat aan wennen. 'Dat waren hoogproductieve koeien. We hebben nieuwe koeien gekocht, vooral Blaarkoppen en MRIJ's.'

Nieuwe klap

Ze waren enkele jaren biologisch, toen ze in 2001 weer een klap kregen te verwerken. In het gebied brak MKZ uit. Ook hun bedrijf moest worden geruimd. Doetie den Hartogh: 'We kregen heel veel medeleven.' Simon den Hartogh: 'MKZ was voor mensen makkelijker te begrijpen dan het verlies van een kind.'

Ze waren een van de eersten die weer vee hadden, geeft Den Hartogh aan. 'Dat had wat moeite kost, maar ik zag het weer helemaal zitten.' Zijn vrouw: 'We reisden door heel het land om melkkoeien te kunnen kopen. Het waren stuk voor stuk heel fijne boeren, die ons iets gunden.'

Koningin

Ondertussen zit ook zoon Jan in het bedrijf. Jan trouwde; ze kregen twee kleinkinderen. Over twee weken gaat ook hun 21-jarige verstandelijk gehandicapte zoon Henk de deur uit, hij gaat begeleid wonen. Simon den Hartoghs ogen glinsteren voor het eerst: 'Henk geeft mij troost, in al zijn eerlijkheid. Hij pakt mensen beet, hij maakt makkelijk contact. Het maakt voor hem niet uit of het de koningin is of een zwerver.'

Iets anders wat hem troost biedt is het weidevogelbeheer. 'De grutto die hier in een perceel zat, is met zijn tien dagen oude jongen vertrokken. Hij was nog onervaren en vloog 200 meter boven het nest. Ik heb het hele stuk niet gemaaid. Ik kijk nu al uit naar volgend voorjaar, dan hoop ik dat hij het beter doet. De grutto krijgt 100 procent voorrang, hij was hier eerder dan ik. Dan krijg ik maar wat minder kaas op mijn boterham.'

Doetie den Hartogh glimlacht: 'Er is hoop, wat er ook gebeurt. We hebben het nooit voor mogelijk gehouden dat we er weer zo bovenop zouden komen.'