Handelsakkoorden in een politiek mijnenveld

De EU heeft een exclusief mandaat om namens 28 lidstaten met derde landen te onderhandelen over handel: Canada (CETA), Verenigde Staten (TTIP), Oekraïne, Japan, Vietnam. Maar de maatschappelijke protesten zorgden voor iets opmerkelijks: een heel juridisch onderwerp als ISDS (arbitrage tussen bedrijf en land over investeringen die plotseling waardeloos zijn door gewijzigde wetgeving) werd publiek.

Wallonië kon het akkoord met Canada bijna tegenhouden. Het Hof van Justitie zegt nu dat ruim dertig parlementen in de EU inderdaad rechtstreeks zeggenschap hebben. Punt voor de antiglobalisten.

Maar als handelsverdragen in tweeën worden gesplitst, namelijk een handelsdeel en een investeringsdeel, mogen de Europese ministers van Handel en het Europees Parlement het handelsdeel samen goedkeuren. Natuurlijk hebben de lidstaten invloed. Maar de Europese Commissie krijgt dan meer ruimte om handelsakkoorden door een politiek mijnenveld te sturen.

Neem Brexit. Er staat veel druk op de ketel omdat dat verdrag op 1 april 2019 in werking treedt. De Nederlandse agrarische export naar het Verenigd Koninkrijk bedraagt 8 miljard euro per jaar. Bloemen, planten, vlees, groenten, fruit, eieren, zaad- en pootgoed. Bijna 10 procent van onze brutolandbouwexport.

Het raakt ons bijna allemaal. En als je dan van Lissabon tot Tallinn door parlementaire besluitvorming heen moet, is 1 april 2019 sowieso onhaalbaar.

De sterkere rol van de Europese Commissie is welkom gezien de Chinese zijderoute door ruim zestig landen. President Xi Jinping presenteert dit als een weg naar vrede en vrijhandel. Maar het is ook een vehikel waarmee China zijn dominantie opbouwt. Landen als Griekenland voelen zich aangetrokken en worden zo afhankelijker van China.

Zelfs de Amerikaanse president Donald Trump stuurt diplomaten naar een zijderoutetop, in ruil voor Amerikaanse rundvleesexport. In dit geopolitieke steekspel moet Europa één geluid laten horen.