Tuinbouw wil energiestroom aanpassen

Smart grids zijn systemen om vraag en aanbod van verschillende soorten energie optimaal op elkaar af te stemmen. Meet- en regelsystemen en ICT-toepassingen kunnen daarbij helpen, met als uiteindelijk doel het energienet betrouwbaarder, duurzamer en goedkoper te maken. Energie die is opgewekt door particulieren en bedrijven, zoals met zonnepanelen, aardwarmte en windmolens, kan daarbij ook worden benut.

Van 2011 tot 2016 hebben twaalf proeftuinen in Nederland met smart grids binnen het Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) geëxperimenteerd. De resultaten van deze projecten, met name gericht op huishoudens, waren veelbelovend.

Glastuinbouwdag

Ook in de glastuinbouw zijn voordelen te behalen met smart grids, niet alleen voor de energievoorziening, maar ook voor CO2. Daarom was de toepassing van smart grids een van de onderwerpen tijdens de glastuinbouwdag die adviesbureau in de energievoorziening Energy Matters op 17 maart in De Meern organiseerde.

Aan het woord kwamen onder anderen Jacco Besuijen, manager inkoop en energie bij telersvereniging van trostomaten Prominent, en Arno van Scheijndel, manager markt en regulering bij netbeheerder Westland Infra.
De glastuinbouw heeft in de winter meer energie nodig dan in de zomer voor het verwarmen en verlichten van kassen. De wettelijke tariefstructuur, die stamt uit 1999, is gebaseerd op de afname van energie tijdens de hoogste afnamepiek. De achtergrond daarvan is dat energienetten op een maximale capaciteit worden ontworpen en de gebruiker daarvoor betaalt.

WKK's

De afgelopen jaren hebben veel tuinders daarom geïnvesteerd in warmtekrachtkoppelingen (WKK's), waarmee zij minder hoeven af te nemen en overproductie van energie kunnen terugleveren aan het net. Daarnaast zijn op veel plaatsen windparken, zonnepanelen en biomassacentrales verschenen. Met de variatie in vraag en aanbod van energie is de complexiteit de afgelopen jaren toegenomen.

'Er zijn genoeg redenen voor verandering in de energievoorziening', zegt Besuijen. 'Met onze WKK's gebruiken we veel aardgas en dat is geen houdbaar model. Nu is de prijs laag, maar dat zal in de toekomst misschien wel veranderen. We willen meer grip op onze energiekosten houden en duurzamer gaan werken, ook omdat de consument en de retail daarom vragen.'

Trends

Besuijen ziet verschillende trends in de energiemarkt: op het net is steeds meer duurzame energie beschikbaar, het omzetten van elektriciteit in warmte biedt mogelijkheden (Power to Heat, P2H) omdat zo minder aardgas wordt gebruikt, en het gebruik van aardwarmte en restwarmte zal in de toekomst toenemen.

Omdat de Prominent-telers graag met een smart grid willen werken, zijn ze door Westland Infra al aan elkaar gekoppeld. Maar dat levert nu nog weinig voordelen op door de huidige tariefstructuur.

Koppeling tuinders

Een oplossing zou volgens Besuijen zijn om bedrijven onderling gebruik te laten maken van elkaars capaciteit en ook onderling te laten salderen op basis van werkelijk getransporteerde energie. Door een soort marktplaats te creëren kunnen ook warmtenetten optimaler functioneren.

Dat geldt eveneens voor CO2, waarvan de leveringszekerheid essentieel is voor de fotosynthese. Samenwerking tussen tuinders is in alle gevallen van groot belang, vindt de man van Prominent.

ACM

Een projectgroep, naast Prominent en Westland Infra onder andere bestaande uit vertegenwoordigers van LTO Glaskracht Nederland en energieleveranciers, heeft al een aantal keren contact gehad met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om met een smart grid voor elektriciteit in het Westland te beginnen. Een wetswijziging die dit mogelijk zou maken, is niet doorgegaan, en daarom is de ACM nu gevraagd om een tijdelijke ontheffing te geven.

Van Scheijndel hoopt dat dit doorgaat, omdat met de huidige tariefstructuur veel energie verloren gaat. Naar zijn idee zouden smart grids klanten kunnen prikkelen om hun energiebehoefte te verschuiven naar momenten dat het net capaciteit over heeft. Door kleinere schommelingen in het energieverbruik kan dat leiden tot een lager tarief voor alle gebruikers.

Stoplicht

Om het niet te ingewikkeld te maken zou een 'stoplicht' als hulpmiddel kunnen dienen. Bij groen licht mag een tuinder tegen een laag tarief meer afnemen dan wat contractueel is vastgelegd, bij rood moet hij zich houden aan het contract en oranje geeft de overgang tussen beide situaties aan. Van Scheijndel ziet daarbij ook mogelijkheden voor het onderling verhandelen van capaciteit tussen deelnemers.

Voordelen zijn volgens de manager markt en regulering een betere benutting van de infrastructuur, een transportdienst die beter aansluit bij de behoeftes van de afnemers en meer inzicht in het energiegebruik door dataverzameling, die de basis kan vormen voor nieuwe investeringen in duurzame energie.