'Mycoplasma? Hygiëne, hygiëne en nog eens hygiëne'

De totale schade door Mycoplasma synoviae (ms) wordt geschat op ongeveer 12 miljoen euro per jaar', stelt Feberwee, dierenarts en Europees specialist pluimveegezondheidszorg bij de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). 'Bij die schatting is nog geen rekening gehouden met economische verliezen veroorzaakt door exportbelemmeringen.'

'De schade bij ms komt door een lagere eiproductie en door ziekte. Er zijn ook stammen van de bacterie die pootproblemen, eipuntschaalafwijkingen, inclusief productieverlies, en luchtzakontstekingen veroorzaken, maar niet alle stammen zorgen voor ziekteproblemen', vervolgt Feberwee.

Strijd tegen gallisepticum

De schade die een andere mycoplasma, Mycoplasma gallisepticum, in het verleden veroorzaakte, werd voor de start van de georganiseerde bestrijding veertig jaar geleden geschat op 30 miljoen gulden per jaar voor de vleeskuikensector en 16 miljoen gulden voor de legsector.

'Mycoplasma gallisepticum is door de top-down aanpak, het slachten van besmette moederdieren, in zowel vleeskuiken- als legsector geminimaliseerd. In de reproductiesector komt het nauwelijks meer voor. Bij reguliere legbedrijven is nog maar 1,5 procent van de bedrijven besmet. De kans op infecties bij vleeskuikenkoppels is tot een minimum gereduceerd door de top-downmethode', vertelt Feberwee.

Moederdieren niet slachten

Aanpak van mycoplasma kan door het voorkomen van verticale transmissie, van moederdier naar kuiken, en horizontale transmissie, de besmetting via contact van dier naar dier, insleep door bijvoorbeeld besmette materialen en bezoekers en via de lucht. Het aantal met ms besmette bedrijven is zeer hoog. Het slachten van besmette moederdieren om de verticale transmissie te stoppen is vanwege die hoge besmetting economisch niet haalbaar.

'De uitzondering is de fokkerij, die wel vrij van ms is', licht Feberwee toe. 'Maar bij vermeerderingsbedrijven variëren in 2015 de besmettingen van 29,5 procent voor leg tot 44,7 procent voor vlees. Bij de reguliere legbedrijven is de besmetting 68 procent. Vleeskuikenbedrijven worden niet gemonitord.'

Volgens Feberwee vertonen zowel Mycoplasma gallisepticum als Mycoplasma synoviae vormen van samenwerking met andere ziekteverwekkers. 'Daardoor worden ziekteverschijnselen sterk uitvergroot. De economische schade is daardoor veel groter dan wanneer dieren geïnfecteerd zijn met alleen een van de mycoplasmas. De synergie treedt vooral bij ziekteverwekkers die aangrijpen op de luchtwegen. Dit geldt zowel voor bacteriën, zoals ORT en Escherichia coli, als voor virussen, zoals TRT en ILT.'

Levenslang drager

Omdat mycoplasma geen celwand heeft, is de bacterie niet gevoelig voor antibiotica die inwerken op de celwand. Behandelingen met antibiotica worden alleen gedaan om de schade door klinische problemen te verminderen. 'Het is niet mogelijk om pluimvee vrij te maken van de mycoplasmabacterie met antibiotica. Een besmet koppel blijft levenslang drager.'

Vaccinatie tegen gallisepticum of synoviae kan leiden tot minder klinische verschijnselen. 'Daardoor wordt de economische schade beperkt.'

Hoewel vaccinatie het aanslaan van een synoviae of gallisepticum veldstam niet voorkomt, draagt het wel bij aan het verminderen van uitscheiding en verspreiding van de veldstam. 'Maar we weten niet of, en zo ja, in welke mate de verticale transmissie van een mycoplasma-veldstam door vaccinatie wordt voorkomen.'

Het belangrijkst is daarmee Insleep voorkomen door strikte hygiëne. 'Hygiëne, hygiëne en nog eens hygiëne. Pluimveeveehouders kunnen hun dieren in principe vrij houden, als ze strikte hygiëne toepassen en transmissie via de lucht voorkomen', vat Feberwee samen.

• Lees meer over Mycoplasma synoviae zaterdag 17 december in Nieuwe Oogst