Twente toonaangevend met mineralen en bodem

'Dat is een ambitieuze doelstelling', erkent Arjan Bonthuis, veehouder in Zenderen en LTO-bestuurder. 'Of we die helemaal gaan realiseren weten we natuurlijk niet, maar er liggen goede kansen om zowel het mestprobleem aan te pakken als de bodemkwaliteit te verbeteren. Twee onderwerpen die momenteel een gezonde ontwikkeling van de agrarische sector in Twente belemmeren.'

Het mestoverschot is in Twente groot. Gemeten in kilo's fosfaat is er in Twente een mestoverschot van 40 procent, tegen 32 procent in Overijssel en 20 procent in Nederland. 'Goed zicht hebben op de cijfers is heel belangrijk', zegt Martin Verbeek van Marb Consultancy in Markelo. Verbeek is projectleider van 'Mineral Valley Twente'.

Derogatie

'We merken dat de sector nog niet overal goed in beeld is. Neem als voorbeeld de derogatie: stel dat die 10 kilo per hectare omlaaggaat. Dat betekent dat er dan in Twente tienduizend vrachtauto's bij komen om de overtollige mest af te voeren.'

Een gezonde vruchtbare bodem is essentieel voor de toekomst van een krachtige agrarische sector in Twente. De huidige praktijk is echter dat de bodemkwaliteit terugloopt. Onder meer door verlaging van de gebruiksnormen voor dierlijke mest en het grootschalig en gerationaliseerde beheer van gronden, gebruik van kunstmest, vermindert het organische stofgehalte in de bodem en verschralen de landbouwgronden in Twente.

Bedreiging

Dit leidt tot lagere opbrengsten en schade voor grond- en oppervlaktewater door uit- en afspoeling van mineralen. Verbeek: 'Op termijn is dit een ernstige bedreiging voor de landbouw op de zandgronden. De bodem moet weer een duurzame basis worden voor gezond voedsel, biodiversiteit en milieukwaliteit.'

De bedoeling van 'Mineral Valley Twente' is om de komende jaren zowel oplossingen te vinden voor het mestoverschot als voor het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid. 'De landbouw maakt nu nog volop gebruik van kunstmest. Als je die mineralen kunt vervangen door mineralen uit overschotmest, kun je grote stappen zetten.'

Kringlopen

In 'Mineral Valley Twente' werken veertien gemeenten, LTO Noord, Universiteit Twente, provincie Overijssel, banken, waterschappen, mengvoer- en zuivelbedrijven en andere bedrijven samen. Het project mikt op het zoveel mogelijk sluitend maken van de kringlopen en gaat zich de komende jaren sterk maken voor het starten van innovatieve projecten op het gebied van mineralen en bodem.

Verbeek: 'Daarbij willen we aansluiten op succesvolle projecten zoals 'Vruchtbare Kringloop Overijssel'. Dit project helpt veehouders om de uitspoeling van mineralen naar grond- en oppervlaktewater te verminderen. Een opgave is het opbrengend vermogen van de bodem te verbeteren en ook voor de lange termijn te waarborgen. Slim omgaan met biomassastromen is hierbij van groot belang.'

Innovaties

Bonthuis verwacht veel van innovaties op het gebied van mestverwerking. 'Partners als Universiteit Twente en Wageningen UR zien volop mogelijkheden om mest te ontleden tot grondstoffen voor andere producten', vertelt hij.

'Zo loopt er een onderzoek naar het winnen van vezels uit mest en het winnen van vluchtige vetzuren, aminozuren, bioactieve eiwitten, enzymen en peptiden. Als dat lukt, kunnen we een kanteling bereiken. Nu moeten we mest voor veel geld afvoeren. Door het circulair maken van agrarische grondstoffen kan mest weer waarde krijgen.'

Experimenteerruimte

Bonthuis hoopt dat het lukt om van overheden voldoende ruimte te krijgen voor de innovatieve projecten die in 'Mineral Valley Twente' van de grond moeten komen. 'Allerlei regels maken het onmogelijk om nieuwe dingen te proberen. De overheid moet zorgen voor experimenteerruimte.'

Verbeek stimuleert samenwerking tussen de verschillende projecten die onder de vlag van 'Mineral Valley Twente' gaan ontstaan. 'Juist door het samenbrengen van kennis en het koppelen van ontwikkelingen aan andere thema's kan Twente een koppositie verwerven op het gebied van bodem en mest.'