Megaproject beschrijft geschiedenis van boerderijen Noordoostpolder

Zet een drietal polderbewoners van de tweede generatie bij elkaar aan tafel en de verhalen over vroeger komen vanzelf bovendrijven. Mede-initiator en oud-akkerbouwer Jaap Naaktgeboren, zijn vrouw Emma Naaktgeboren-van der Weele uit Tollebeek en Willy Heukers-ten Bosch, die de eindredactie van de teksten op zich heeft genomen, hebben duidelijk iets gemeen. Ze zijn alle drie opgegroeid op een pachtbedrijf en wonen nog steeds met veel plezier in hun polder. Jaap Naaktgeboren: 'Als ik zou emigreren, zou ik stikken van de heimwee.'

De familie Naaktgeboren, waarvan zoon André inmiddels op de boerderij aan het Steenbankpad zit, is proefkonijn geweest voor de eerste tekst die Heukers heeft geschreven als leidraad voor de andere tekstschrijvers. Ze hebben elkaar dus al een keer uitgebreid gesproken, maar er ligt nog stof genoeg.

Keuzes maken

Jaap Naaktgeboren, die zelf als een van de vrijwilligers ook teksten maakt, erkent dat er een probleem opdoemt voor de schrijvers die de boer op gaan. 'Het is vaak zo gezellig bij die interviews dat je óf vergeet te noteren, óf met veel te veel informatie naar huis gaat. Je moet dan zelf de keuzes maken en dat is het moeilijkste van het geheel.' Om het in goede banen te leiden heeft Heukers daarom voor de vrijwilligers een schrijfinstructie gemaakt .

Het Boerderijenboek Noordoostpolder is het idee van Gerard van Tilburg en Jaap Naaktgeboren, twee boeren in ruste die het opviel dat zo'n beschrijving voor de oudste droogmakerij van Flevoland nog ontbrak. Per adres wordt nu de geschiedenis vastgelegd van de eerste tot en met de huidige bewoners die op de betreffende boerderij zijn gevestigd.

Elf deelprojecten

Om het behapbaar te houden is het project opgesplitst in elf deelprojecten. Ieder dorp maakt een aflevering van het boerderijenboek. Dat houdt het overzichtelijk, en het uiteindelijke resultaat in boekvorm blijft hanteerbaar.

Ieder dorp heeft een coördinator en een groep voor teksten, fotografie en sponsorwerving. Voor hun dorp stellen ze een algemeen deel van hun boek samen en de beschrijvingen van de bedrijven per weg.

De teksten en foto's, waaronder ook historische beelden, die dat oplevert gaan naar de centrale organisatie. Daar worden ze verder klaargemaakt voordat ze gebundeld naar de drukker gaan, halverwege 2018. Sponsors dragen een deel van de onkosten, de overige kosten moeten worden opgebracht uit de verkoop. In november 2018 moet de hele reeks in de winkel en bij andere verkooppunten liggen.

Speurwerk

Van de 1.700 boerderijen die oorspronkelijk in het buitengebied van de Noordoostpolder waren gevestigd, zijn er nog zo'n 600 in bedrijf. Veel schrijvers zullen dus ook speurwerk moeten verrichten.

Zo waren de buren van Emma Naaktgeborens ouderlijke boerderij al jaren terug naar Canada geëmigreerd. Via via wist zij ze weer op te sporen. Ze had via e-mail contact met hen en kon zo ook hun verhaal worden optekenen.

Het gaat de samenstellers niet alleen om de zakelijke omschrijving van een bedrijf, juist de sociaal-demografische aspecten zijn interessant, vindt Jaap Naaktgeboren. 'De polder is erg eenduidig: rechte wegen, strakke percelen, alles is met haast militaire precisie aangelegd. Maar de boerderijen met hun bewoners zijn uniek. Hoe ze er hebben gewerkt en zo meer, dat boeit de mensen. Daarbij respecteren we in de beschrijvingen hun privacy. Wat ze wel en niet willen vertellen laten we aan hen zelf over.'

Willy Heukers heeft inmiddels een tiental teksten binnen en ervaart dat iedereen wel bijzondere dingen weet te melden. 'Vooral over het begin. Ik merk dat de huidige generatie daar eigenlijk niet zo veel van afweet. Daarom willen we heel mooie boeken maken, waar de mensen zelf ook blij mee zijn.'

Tuinpad

Die verhalen raken verloren, bevestigt Jaap Naaktgeboren. Hij vertelt dat zijn ouders van Domeinen zelfs geen tuinpad mochten aanleggen voor de boerderij. 'De geschiedenis van de omgeving vastleggen vind ik mooi. Omdat ik jarenlang naast boer ook bestuurlijk actief ben geweest, ken ik veel mensen. De verhalen eromheen zijn dan extra mooi om te horen.'

Is er veel veranderd in ruim zeventig jaar Noordoostpolder? Willy Heukers en Emma Naaktgeboren valt het beiden op hoe anders het vroeger was voor de vrouwen op de bedrijven. 'Ik ben in 1972 getrouwd met een boer en stopte toen automatisch met mijn werk als bejaardenverzorgster. Nu zou dat heel anders gaan', vertelt Heukers.

Naaktgeboren maakte het ook zo mee. 'Maar de vrouwen die nu op de bedrijven zitten komen nergens meer. Ze zitten alleen maar achter de computer.' Zo zag ze tot haar spijt de ledentallen van de vrouwenverenigingen in het dorp slinken.

Open sfeer

Wat blijft is de sfeer in de Noordoostpolder, stelt het drietal tevreden vast. 'Die was altijd heel open en dat is nog steeds zo', concludeert Heukers. Dat komt volgens Jaap Naaktgeboren waarschijnlijk voort uit de pionierstijd: je had elkaar nodig. 'Ook nu nog hebben we veel steun aan de buren en andersom. Bijvoorbeeld toen onze stal kapot waaide. De hulp was zo geregeld.'

Toch verandert in de Noordoostpolder de tijdgeest ook, voegt hij er wat weemoedig aan toe. 'Er is meer afstand gekomen tussen de mensen. Niet alleen in de stad, ook op de buitenwegen is het al zo.'