Commissie Veerman blaast discussie nieuw leven in

De tijd is rijp voor de introductie van Europese regelgeving tegen oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen. Dat zei oud-landbouwminister Cees Veerman deze week bij de presentatie van het rapport van de Europese Taskforce Agriculturele Markten. Veerman was voorzitter van het twaalfkoppige expertpanel dat onderzocht hoe de positie van de boer in de voedselketen is te versterken.

De commissievoorzitter benadrukte dat er tegenwoordig een grote onbalans bestaat in de onderhandelingskracht van partijen in de voedselketen. De onderzoekers pleiten voor een verbod op betalingstermijnen van dertig dagen of langer, het eenzijdig opzeggen of aanpassen van contracten en het op het laatste moment afbestellen van bederfelijke producten. Dit moet in EU-regelgeving worden vastgelegd.

Fnuikend

Volgens het rapport van de taskforce is een onevenredige verdeling van de marge fnuikend voor de kracht van de voedselketen in zijn geheel. Het smoort de innovatiekracht van boeren en tuinders, aldus het rapport.

Volgens Veerman moet wetgeving niet als een wondermiddel worden gezien. Hij vindt dat er een open debat moet komen over de verdeling van de marge in de keten. Vrijwillige initiatieven, zoals de Supply Chain Initiative, hebben volgens hem te weinig opgeleverd, omdat partijen hier niet anoniem konden klagen en door het ontbreken van middelen om overtreders te bestraffen.

Belangrijkste onderdeel

Klaas Johan Osinga, beleidsadviseur bij LTO Internationaal, zegt dat de oneerlijke handelspraktijken politiek gezien het belangrijkste onderdeel zijn van het rapport Veerman. 'In Nederland speelt dit minder. We hebben er in ons land mee getest en daar zijn geen grote zaken uit naar voren gekomen.'

De Nederlandse inzet zal veel meer gericht zijn op meer mogelijkheden voor boeren om hun krachten te bundelen. 'Met een sterkere positie in de keten is de kans dat je structureel je prijzen kunt verhogen veel groter.'

Osinga wijst op handelspartijen als FrieslandCampina (zuivel), Flora Holland (bloemen), Cosun (suiker) en HZPC (aardappelen). 'Als de wereldmarkt inzakt en de prijzen dalen, dan staan die veel sterker tegenover inkopers die daarvan willen profiteren.'

Collectief

Veerman pleit ervoor om de bestaande structuren van coöperaties en en producentenorganisaties in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) verder te versterken. 'Er is veel discussie over het collectief of met een algemeenverbindendverklaring vastleggen van milieu- en klimaatmaatregelen. Dat is in het belang van de maatschappij, maar de mededingingsautoriteit heeft daar een andere kijk op.'

Osinga noemt de Kip van Morgen als voorbeeld van een duurzaam project dat tegen mededingingsregels aanliep. 'Die case hebben we eind juni aan de commissie Veerman gepresenteerd.'

Nederland loopt voorop

Nederland loopt met een dergelijke ketenaanpak voorop. Ierland en Denemarken zien ook de voordelen, zegt Osinga. 'Veel andere EU-landen denken in subsidies en wetgeving. Vandaar ook de steun voor regelgeving tegen oneerlijke handelspraktijken. Onze ervaring is dat dat leidt tot bureaucratie en daar willen we in Europa juist vanaf.'

CDA-Kamerlid Jaco Geurts ziet in de conclusies van Veerman een bevestiging van de initiatiefnota 'Een oneerlijke boterham' die hij in 2014 indiende. 'Het CDA pleit voor het instellen van een onafhankelijke instantie, de voedselscheidsrechter, om de scheve marktverhoudingen aan te pakken en ervoor te zorgen dat de macht van de supermarkten wordt ingeperkt. Ook moet het mededingingsrecht worden aangepast om de bundeling van krachten van ondernemers in de landbouw, tuinbouw en visserij mogelijk te maken.'

Discussiestuk

De commissie Veerman verrichtte het onderzoek in opdracht van EU-landbouwcommissaris Phil Hogan. Het dient als discussiestuk voor het nieuwe GLB na 2020.