Inzicht in niet-chemische oplossingen

Waar is de tijd gebleven dat je op een demodag spuitproeven ging bekijken en dat er nieuwe chemische middelen gepresenteerd werden? En dat je vooral kwam om collega's en relaties te spreken?
De Demodag Boomkwekerij bij vruchtboomkwekerij Van Montfort in Luyksgestel kon met recht bijscholing genoemd worden. In een strak schema liepen de deelnemers in groepen langs presentaties waar ze diepgravende informatie te verwerken kregen. En opvallend punt: vrijwel niemand haakte af.

Het geeft goed aan wat er aan de hand is in de boomkwekerij: iedereen voelt de noodzaak zich te verdiepen in bodemleven, bodemgezondheid en plantweerbaarheid. De chemische mogelijkheden voor gewasbescherming zijn zo smal geworden dat (bodem)weerbaarheid langzamerhand van alternatief tot hoofdstroom wordt.

Grootschalige proef

Bij Van Montfort is onder het Koepelproject Plantgezondheid een grootschalige proef aangelegd met strategieën om het aaltje Pratylenchus penetrans aan te pakken. Daar zit geen enkele chemische strategie bij. 'De grote proefvakken (2280 jonge appelbomen) waren voor aanvang stevig besmet met aaltjes. Eerst is overal compost en biolit (steenmeel) aangebracht. Vervolgens zijn de behandelingen ingezet', vertelde dagvoorzitter Esther Hessel.

Het gaat om de bodemprogramma's van Plant Health Cure, Soiltech, Micosat en Agrow International: diverse combinaties van nuttige bodemschimmels en bacteriën (mycorrhiza's en rhizobacteriën), plantversterkers en sporenelementen. Een proefvak is voor het planten ingezaaid met afrikaantjes, en één vak bleef onbehandeld.

Tipje van de sluier

De resultaten worden pas in november bekend. Maar Hans Smeets van Delphy lichtte alvast een tipje van de sluier: in sommige gevallen zijn de aaltjes met meer dan 90 procent teruggedrongen. Zulke resultaten zullen de belangstelling zeker stimuleren. Maar werken met dit soort methoden vergt veel nieuwe inzichten. Volgens een standhouder was het voor de helft van de mensen bekend terrein, voor de andere helft vrijwel nieuw.

John van Klaren van Micosat Nederland legde de basisprincipes uit: mycorrhiza's leven in symbiose met de wortels en zorgen voor een betere opname van mineralen. 'Toedienen van mycorrhiza's maakt het zelfs mogelijk verschillende jaren zonder fosfaatgift te telen', vertelde hij. 'Samen met nuttige bodembacteriën zorgen mycorrhiza's voor weerbaarheid. De aaltjesdruk in ons proefvak is erg afgenomen.'

Compost op maat

Jelle Havermans van Soiltech en Pius Floris van Plant Health Cure gingen wat meer de diepte in. Havermans vertelde over bodembalans en het belang van compost op maat. Floris verklaarde waarom organische stof in de grond verdwijnt bij gebruik van te zoute kunstmest.

Hij liet het wortelgestel van twee jonge appelbomen zien. 'Welke heeft de beste wortels? Je bent geneigd die met de langste wortels te kiezen, maar die boom heeft moeten zoeken naar voedingsstoffen. Bomen die gekoloniseerd zijn met mycorrhiza's en wortelbacteriën hebben juist een korter maar veel fijnvertakter wortelgestel. Daarmee kunnen ze beter voedingsstoffen opnemen. De plant scheidt veel suikers uit om de nuttige wortelbacteriën te voeden. Die zorgen in ruil voor verdediging tegen bodemziekten.'

Drift aan banden

Dat chemische mogelijkheden steeds verder ingeperkt worden, werd duidelijk uit de veldpresentatie van Arie Schipper van Delphy. 'De drift bij bespuitingen moet met 75 procent teruggedrongen worden op het hele perceel. Gevolg is dat je met nog grovere druppels moet spuiten, tenzij je luchtondersteuning gebruikt.'

Hij raadt boomkwekers aan de eigen apparatuur te laten testen (gratis binnen het Koepelproject). 'De centrale vraag is: hoe krijg je bij deze nieuwe eisen toch een goede bestrijding? Zelfs met luchtondersteuning is de doordringing in een gewas slecht. Maar er zijn wel aanbevelingen om de effectiviteit te vergroten: de doppen dichter op elkaar zetten, twin-doppen gebruiken, die voor- en achteruit spuiten, de werkrichting afwisselen, zodat je niet steeds het gewas vanaf dezelfde kant spuit. En bij een probleemplek gewoon langzamer rijden, dat heeft een groot effect op de indringing.'

Bodemstructuur

Behalve bodemleven is ook bodemstructuur van groot belang. Yannick Smedts van Boomkwekerij Fleuren showde een bodemsensor die de elektrische geleidbaarheid van de grond in kaart brengt. Dat leidt tot kaarten van het perceel met de variatie in vochtigheid die veroorzaakt kan worden door verschillen in organische stof, kleihumus-complex, bouwvoordikte en dergelijke.

'Vervolgens kun je gericht monsters nemen om te kijken wat er aan de hand is', legt Smedts uit. 'Zo krijg je snel een beeld van bijvoorbeeld een pachtperceel. Wij bekijken inmiddels zo'n 500 hectare per jaar met de sensor.' Fleuren test ook drones om de toestand van het gewas snel in beeld te kunnen krijgen.